Αμινοξέα: Οι απαραίτητες «ψηφίδες» των πρωτεϊνών των τροφών!
«Φάε την σαλάτα σου, είναι πλούσια σε φυτικές ίνες», «Πιες τον χυμό σου, είναι γεμάτος βιταμίνη C», «Μην ξεχνάς το γάλα σου, θα σε προμηθεύσει με το τόσο σημαντικό ασβέστιο»…
Αυτές, αποτελούν μερικές μόνο από τις καθημερινές έννοιες της μητέρας που ενδιαφέρεται να προσφέρει στο παιδί της, την καλύτερη δυνατή διατροφή. Σχεδόν ποτέ όμως δε θα προτρέψει «Φάε το κοτόπουλο σου, είναι καταπληκτική πηγή αμινοξέων»… Αλήθεια πόσοι γονείς γνωρίζουν τι είναι ουσιαστικά τα αμινοξέα;
Τα αμινοξέα, αποτελούν τις μικρές εκείνες «ψηφίδες», οι οποίες συνθέτουν μια πρωτεΐνη που μπορούμε να βρούμε στο κρέας, στο ψάρι, στο κοτόπουλο, στο αβγό. Οι πρωτεΐνες αυτών των τροφών ονομάζονται υψηλής βιολογικής αξίας, έχουν δηλαδή στην σύνθεση τους όλα εκείνα τα αμινοξέα που ο οργανισμός δεν μπορεί από μόνος του να συνθέσει και συνεπώς πρέπει να προσλάβει από την τροφή. Τα αμινοξέα αυτά είναι απαραίτητα και είναι τα εξής 9:
• Ιστιδίνη
• Ισολευκίνη
• Λευκίνη
• Λυσίνη
• Μεθειονίνη
• Φαινυλαλανίνη
• Θρεονίνη
• Τρυπτοφάνη
• Βαλίνη
Την ίδια στιγμή, πρωτεΐνες που βρίσκουμε σε φυτικές τροφές (δημητριακά, όσπρια) μπορεί να μην εμπεριέχουν όλα τα απαραίτητα αμινοξέα, τουλάχιστον σε ικανά ποσά ώστε να ονομάζονται υψηλής βιολογικής αξίας, όμως αν συνδυαστούν μεταξύ τους ή με κάποια ζωικά τρόφιμα, μπορεί εύκολα να «καλύψουν» τα κενά τους και να μας δώσουν καλής «ποιότητας» πρωτεΐνες.
Τα φασόλια για παράδειγμα δεν έχουν επαρκή ποσά θειούχων αμινοξέων, την ίδια στιγμή που το σταρένιο ψωμί δεν έχει την κατάλληλη ποσότητα του αμινοξέος λυσίνη. Όταν όμως συνδυαστούν μεταξύ τους (φασόλια με ψωμί) τότε προσδίδουν στον οργανισμό μας, τα αμινοξέα που χρειάζεται σε σωστές ποσότητες.Άλλα παραδείγματα «συνεργασίας» και συνδυασμού των πρωτεϊνών των τροφών είναι το ρυζόγαλο, το φακόρυζο (φακές με ρύζι), τα όσπρια με τυρί, κ.λ.π.
Τα αμινοξέα έχουν για τον ανθρώπινο οργανισμό τόσο δομικό όσο και λειτουργικό ρόλο. Από 20 αμινοξέα (τα 9 απαραίτητα και ακόμα 11) ο οργανισμός μας συνθέτει τις δικές του πρωτεΐνες (όπως για παράδειγμα την αιμοσφαιρίνη), ενώ κάποια άλλα αμινοξέα κατέχουν σημαντικό ρόλο σε μεταβολικές διεργασίες.
Ένα από τα τελευταία, με σημαντικό ενδιαφέρον για την παιδική διατροφή είναι η ταυρίνη. Το φυσικό αυτό αμινοξύ έχει εξαιρετικά σημαντικές επιδράσεις στην υγεία μικρών και μεγάλων. Η ταυρίνη υπάρχει σε μεγάλη συγκέντρωση στους μύες, στον εγκέφαλο και στην καρδιά και παίζει καθοριστικό ρόλο στο νευρικό σύστημα, στη θερμορύθμιση, στη διαχείριση του ασβεστίου από τα κύτταρα και στην ενδογενή διαδικασία αποτοξίνωσης.
Η ταυρίνη έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και παρόλο που δεν θα την βρείτε στους πίνακες με τα απαραίτητα αμινοξέα, αποτελεί για τα βρέφη απαραίτητο αμινοξύ που το προμηθεύονται διαμέσου του θηλασμού. Στα πρόωρα βρέφη παρατηρείται απώλεια ταυρίνης μέσω των νεφρών και η ανάγκη για «πλήρωση» του βρεφικού οργανισμού γίνεται ακόμα πιο επιτακτική.
Επειδή πολλά έχουν κατά καιρούς ακουστεί η ταυρίνη δεν έχει καμία σχέση με τον ταύρο, ενώ νεώτερα δεδομένα την ανάγουν σε ένα αμινοξύ με σημαντικό ρόλο στον έλεγχο του στρες.
