Μια πολλά υποσχόμενη νέα προσέγγιση για την αντιμετώπιση του καρκίνου εντόπισαν επιστήμονες στα βακτήρια του εντέρου ενός ιαπωνικού δενδροβάτραχου. Σε πειράματα σε ποντίκια, ένα συγκεκριμένο βακτηριακό στέλεχος όχι μόνο συρρίκνωσε τους όγκους, αλλά τους εξαφάνισε πλήρως, χωρίς να προκαλέσει σοβαρές παρενέργειες.
Η έρευνα επικεντρώθηκε στον ιαπωνικό δενδροβάτραχο (Dryophytes japonicus), επιλογή που κάθε άλλο παρά τυχαία ήταν. Είναι γνωστό ότι τα αμφίβια και τα ερπετά σπάνια εμφανίζουν καρκίνο, γεγονός που οδήγησε ερευνητές από το Ιαπωνικό Προηγμένο Ινστιτούτο Επιστήμης και Τεχνολογίας να διερευνήσουν αν η μεταφορά βακτηρίων του εντέρου τους σε θηλαστικά θα μπορούσε να έχει αντικαρκινικές επιδράσεις.
Από 45 βακτηριακά στελέχη, εννέα με αντικαρκινική δράση
Στο πλαίσιο της μελέτης, οι επιστήμονες απομόνωσαν και δοκίμασαν συνολικά 45 διαφορετικά βακτηριακά στελέχη που προέρχονταν από βατράχους, τρίτωνες και σαύρες. Από αυτά, εννέα εμφάνισαν αξιοσημείωτη ικανότητα καταπολέμησης όγκων σε ζωικά μοντέλα.
Το πλέον εντυπωσιακό αποτέλεσμα καταγράφηκε με ένα βακτήριο που προερχόταν από τον ιαπωνικό δενδροβάτραχο: το Ewingella americana.
«Αυτά τα ευρήματα υποδηλώνουν ότι τα μικροβιώματα του εντέρου των κατώτερων σπονδυλωτών φιλοξενούν πολλά μη χαρακτηρισμένα βακτηριακά είδη με εξαιρετικό θεραπευτικό δυναμικό», σημειώνουν οι ερευνητές στη δημοσιευμένη εργασία τους. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Gut Microbes.
Όγκοι που εξαφανίστηκαν με μία μόνο δόση
Σε αντίθεση με άλλα στελέχη που παρουσίασαν παροδικά αντικαρκινικά αποτελέσματα, το E. americana ξεχώρισε για τη διάρκεια και την ένταση της δράσης του. Μία και μόνο δόση ήταν αρκετή όχι απλώς για να συρρικνώσει τους όγκους στα ποντίκια που έλαβαν τη θεραπεία, αλλά για να τους εξαλείψει πλήρως.
Ακόμη πιο εντυπωσιακό ήταν το γεγονός ότι, όταν καρκινικά κύτταρα επανεισήχθησαν στα ίδια ποντίκια 30 ημέρες αργότερα, οι όγκοι δεν αναπτύχθηκαν καθόλου κατά τον επόμενο μήνα.
Διπλή δράση: επίθεση στον όγκο και ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού
Περαιτέρω αναλύσεις έδειξαν ότι το E. americana δρα με δύο συμπληρωματικούς μηχανισμούς. Από τη μία πλευρά, επιτίθεται άμεσα στον καρκινικό ιστό. Από την άλλη, ενισχύει την ανοσολογική απόκριση του οργανισμού, κινητοποιώντας Τ κύτταρα, Β κύτταρα και ουδετερόφιλα, βασικά «όπλα» του ανοσοποιητικού συστήματος.
Οι ερευνητές εκτιμούν ότι η αποτελεσματικότητα του βακτηρίου σχετίζεται με την εξελικτική του προσαρμογή σε περιβάλλοντα χαμηλού οξυγόνου. Τέτοιες συνθήκες επικρατούν και στο εσωτερικό των καρκινικών όγκων, όπου συνήθως καταστέλλεται η δράση των ανοσοκυττάρων και μειώνεται η αποτελεσματικότητα πολλών χημειοθεραπευτικών φαρμάκων.
Ενθαρρυντικά δεδομένα ασφάλειας στα ζώα
Με βάση τα προκαταρκτικά πειράματα σε ζώα, το E. americana φαίνεται να διαθέτει και ένα ευνοϊκό προφίλ ασφάλειας. Τα βακτήρια απομακρύνθηκαν γρήγορα από την κυκλοφορία του αίματος των ποντικών, δεν προκάλεσαν μακροχρόνια τοξικότητα και δεν φάνηκε να επηρεάζουν υγιή όργανα. Μάλιστα, οι ενέσεις E. americana αποδείχθηκαν πιο αποτελεσματικές στη συρρίκνωση των όγκων από αρκετές καθιερωμένες θεραπείες, μεταξύ των οποίων και η δοξορουβικίνη, ένα ευρέως χρησιμοποιούμενο χημειοθεραπευτικό φάρμακο.
«Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι η E. americana αντιπροσωπεύει έναν πολλά υποσχόμενο θεραπευτικό υποψήφιο με αποδεκτό προφίλ ασφάλειας, κατάλληλο για πιθανή κλινική ανάπτυξη», αναφέρουν οι ερευνητές.
Πρώιμο στάδιο και κρίσιμα ερωτήματα για τον άνθρωπο
Παρά τα εντυπωσιακά αποτελέσματα, οι ίδιοι οι επιστήμονες τονίζουν ότι η έρευνα βρίσκεται ακόμη σε πρώιμο στάδιο. Απαιτούνται εκτεταμένες περαιτέρω δοκιμές για να διαπιστωθεί αν τα ευρήματα από τα ζωικά μοντέλα μπορούν να μεταφραστούν με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα στον άνθρωπο.
Στα επόμενα βήματα περιλαμβάνονται η δοκιμή του E. americana απέναντι σε άλλους τύπους καρκίνου, η μελέτη της συνδυαστικής του δράσης με υπάρχουσες θεραπείες και η διερεύνηση διαφορετικών μεθόδων χορήγησης.
Η ασφάλεια αποτελεί κομβικό ζήτημα, καθώς το E. americana είναι βακτήριο και, υπό προϋποθέσεις, μπορεί να προκαλέσει λοιμώξεις στον άνθρωπο. Το αν μπορεί να αξιοποιηθεί θεραπευτικά χωρίς επιβλαβείς συνέπειες παραμένει μια σημαντική πρόκληση.
Βακτηριακές θεραπείες και η αξία της βιοποικιλότητας
Την ίδια στιγμή, η επιστημονική κοινότητα εξερευνά και άλλες βακτηριακές στρατηγικές για την εξόντωση καρκινικών κυττάρων. Ήδη, τουλάχιστον μία βακτηριακή θεραπεία χρησιμοποιείται σε ορισμένες περιπτώσεις καρκίνου της ουροδόχου κύστης.
Οι βάτραχοι και άλλα ερπετά ενδέχεται, με την πάροδο του χρόνου, να εμπλουτίσουν αυτό το θεραπευτικό «οπλοστάσιο», προσφέροντας νέες πηγές καινοτόμων αντικαρκινικών προσεγγίσεων.
«Τα ευρήματά μας καταδεικνύουν το τεράστιο ανεκμετάλλευτο δυναμικό που υπάρχει σε ποικίλα μικροβιακά οικοσυστήματα και υπογραμμίζουν την κρίσιμη σημασία των προσπαθειών διατήρησης της βιοποικιλότητας για την προώθηση της ιατρικής επιστήμης και της θεραπευτικής καινοτομίας», καταλήγουν οι ερευνητές.
