Τι είναι η βαγοτονική συγκοπή;
Η βαγοτονική συγκοπή είναι γνωστή και ως κοινή λιποθυμία. Πρόκειται για την παροδική απώλεια της συνείδησης και των αισθήσεων και οφείλεται σε παροδική συνολική ελάττωση της εγκεφαλικής αιμάτωσης. Έχει αιφνίδια έναρξη αλλά μικρή διάρκεια καθώς δεν ξεπερνά τα 20 δευτερόλεπτα συνήθως, είναι επομένως μια αυτοπεριοριζόμενη κατάσταση. Παρατηρείται με σχετικά μεγαλύτερη συχνότητα σε ασθενείς χωρίς καρδιακή ή νευρολογική συνοδό νόσο. Το φύλο του ατόμου δεν σχετίζεται με την συχνότητα. Ως προς την ηλικία εμφανίζεται κυρίως σε νεαρά άτομα. Η βαγοτονική συγκοπή αποτελεί το 18% περίπου των συγκοπτικών επεισοδίων. Πρόκειται για μια καλοήθη κατάσταση, παρόλα αυτά δεν είναι απαραίτητα 100% ασφαλής κατάσταση διότι κατά την πτώση του το άτομο μπορεί να τραυματιστεί.
Πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε μια βαγοτονική συγκοπή;
Πριν από την εκδήλωση της λιποθυμίας, μπορεί να υπάρχει μια πρόδρομη φάση που χαρακτηρίζεται από ναυτίες, εμβοές, εφίδρωση, σιελόρροια, ωχρότητα και ανωμαλίες στην όραση. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να εμφανιστεί και ταχυκαρδία. Η ταχυκαρδία υποδηλώνει την αύξηση στον ρυθμό της καρδιάς άρα και στην υπερδιέγερση από το κομμάτι του νευρικού συστήματος που είναι υπεύθυνο να ενεργοποιεί τον οργανισμό. Το τι μπορεί να προκαλέσει την βαγοτονική συγκοπή μπορεί να διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση. Τα πιο συνηθισμένα αίτια συμπεριλαμβάνουν:
- Πόνο (κυρίως από ιατρικά εργαλεία)
- Θέα του αίματος
- Φλεβοκέντηση
- Παρατεταμένη ορθοστασία με ακινησία
- Κόπωση
- Συναισθηματικό stress
- Οδοντιατρικές και οφθαλμολογικές επεμβάσεις
Ένα τέτοιο επεισόδιο μπορεί να προκληθεί είτε ο ασθενής είναι όρθιος είτε είναι καθιστός. Σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να προκληθεί ακόμα και αν ο ασθενής είναι σε οριζόντια θέση. Η συνείδηση επανέρχεται εύκολα, παρόλα αυτά τα άσχημα αισθήματα της ζάλης και της νευρικότητας μπορεί να επιμείνουν.
Τι μπορούμε να κάνουμε αν βρεθούμε αντιμέτωποι με ένα τέτοιο περιστατικό
Για αρχή θα πρέπει να μείνουμε ψύχραιμοι απέναντι σε κάτι τέτοιο. Ο πανικός ποτέ δεν βοηθάει, ούτε τον αναίσθητο ασθενή, αλλά ούτε και εμάς. Υπάρχει ένας αρκετά απλός αλγόριθμος για το τι χρειάζεται να κάνουμε αν συμβεί αυτό σε κάποιο άτομο κοντά μας. Ο αλγόριθμος αυτός ακολουθείται από τους οδηγούς υγείας, αν και μπορεί να χρησιμοποιηθεί και με κάποιον που δεν έχει κάποια κατάρτιση.
Ασθενής μας ενημερώνει για το ότι δεν αισθάνεται καλά:
Σε περίπτωση που ο ασθενής μας πει ότι δεν αισθάνεται καλά, ή ότι εμφανίζει συγκεκριμένα κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα αρχικά προσπαθούμε να τον καθησυχάσουμε. Τον παροτρύνουμε να βρει τον ρυθμό της αναπνοής του και του προσφέρουμε άμεσα να κάτσει. Καθώς τα συμπτώματα δεν υποχωρούν, του ζητάμε να βάλει το κεφάλι του ανάμεσα στα πόδια του ενώ κάθεται και να αρχίσει να παίρνει βαθιές αναπνοές. Το πιο πιθανό μετά από αυτήν την διαδικασία είναι να επανέλθει σταδιακά αλλά άμεσα ο ασθενής. Σε αυτήν την περίπτωση καλό είναι να ζητάμε από τον ασθενή να κάνει τρεις ισομετρικές ασκήσεις. Πρώτη είναι η διαδικασία της τάσης των βραχιόνων. Σε αυτή την άσκηση καλούμε τον ασθενή να μπλέξει τα δάχτυλα των χεριών του και να τραβήξει προς τα πλάγια προς αντίθετες κατευθύνσεις με τους αγκώνες προς τα έξω. Η δεύτερη είναι η δοκιμασία λαβής. Σε αυτήν καλούμε τον ασθενή να σφίξει ένα μπαλάκι (σαν αυτά για την απάλυνση του άγχους) για μέγιστο χρόνο. Αυτό μπορεί να γίνει μέχρι να φύγουν και τα συμπτώματα. Τρίτη άσκηση είναι το σταύρωμα των κάτω άκρων. Αυτές οι ασκήσεις επιτρέπουν στον ασθενή να αποφύγει την βαγοτονική συγκοπή γιατί αυξάνουν την πίεση.
Ασθενής λιποθυμά καταλήγοντας σε οριζόντια θέση:
Αν βρεθούμε απέναντι από ένα άτομο το οποίο έχει λιποθυμήσει – έχει χάσει τις αισθήσεις του, καλούμαστε να ακολουθήσουμε έναν άλλο αλγόριθμο. Το πρώτο βήμα είναι ίδιο. Δεν πανικοβαλόμαστε και μένουμε ψύχραιμοι. Στην συνέχεια τοποθετούμε πολύ προσεκτικά τον ασθενή σε ύπτια θέση. Η προσοχή σε αυτό το βήμα πρέπει να είναι πολύ μεγάλη για μια σειρά από λόγους. Πρώτον, δεν θέλουμε να τραυματίσουμε το άτομο κάνοντας αδέξιες κινήσεις, αλλά ούτε και να τραυματιστούμε εμείς οι ίδιοι. Δεύτερον, σε ορισμένες περιπτώσεις, ο ασθενής μπορεί να έχει τροφή στο στόμα του. Αυτό απαιτεί μεγάλη προσοχή κατά τον υπτιασμό του καθώς είναι πολύ εύκολο να προκληθεί πνιγμονή από την τροφή. Ποτέ μα ποτέ δεν βάζουμε το χέρι μας μέσα στο στόμα του ασθενούς. Γυρίζουμε τον ασθενή απαλά προς το πλάι έτσι ώστε ο,τι υπάρχει στο στόμα του να πέσει. Αφού εξασφαλίσουμε αυτά, τοποθετούμε τον ασθενή σε ύπτια θέση και ανασηκώνουμε ελαφρά τα πόδια του. Δεν χρειάζονται υπερβολικές κινήσεις και μεγάλες γωνίες.
Κοινά πράγματα και για τις δυο περιπτώσεις:
Σημαντικό είναι μέσα σε όλα αυτά να διατηρήσουμε την ψυχραιμία μας έτσι ώστε ό,τι από τα παραπάνω και αν συμβεί, διακομίζουμε τον ασθενή στο νοσοκομείο. Ακόμα και αν ο ίδιος λέει ότι αισθάνεται καλά την συγκεκριμένη χρονική στιγμή, θα ήταν απαραίτητο να τον αξιολογήσει και κάποιος ειδικός γιατρός. Να υπενθυμίσω σε αυτό το σημείο ότι όλα τα παραπάνω κανονικά συμβαίνουν μέσα σε χρόνο λιγότερο του ενός λεπτού. Αν έχουμε ακολουθήσει αυτά και ο ασθενής δεν επανέρχεται καλούμε άμεσα το 166 και δίνουμε τις πληροφορίες που θα μας ζητήσουν.
