Το να κλείνουμε τα φώτα τη νύχτα είναι γνωστό ότι συμβάλλει σε έναν πιο ξεκούραστο ύπνο.
Όμως νέα έρευνα δείχνει πως το να σβήνουμε τα πάντα, μπορεί να έχει και ένα πολύ πιο σοβαρό όφελος: Ο ύπνος μέσα σε απόλυτο σκοτάδι ενδέχεται να μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων – της πρώτης αιτίας θανάτου παγκοσμίως.
Φωτεινά υπνοδωμάτια, αυξημένος καρδιαγγειακός κίνδυνος
Οι άνθρωποι που κοιμούνταν σε πιο φωτεινά περιβάλλοντα – με ένταση παρόμοια με αυτήν των φωτιστικών οροφής – είχαν 56% μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης καρδιακής ανεπάρκειας.
Επίσης εμφάνισαν 32% υψηλότερο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου και 28% μεγαλύτερη πιθανότητα εγκεφαλικού επεισοδίου.
Η ένταση φωτός καταγραφόταν μέσω φορητών αισθητήρων καρπού μεταξύ 00:30 και 06:00, σύμφωνα με τον Δρ. Daniel Windred, έναν από τους επικεφαλής συγγραφείς της μελέτης που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό JAMA Network Open.
«Ένα περιοριστικό στοιχείο είναι ότι δεν γνωρίζουμε τις πηγές του φωτός, μόνο την έντασή του», δήλωσε ο Windred, ερευνητής στην Ιατρική και Δημόσια Υγεία του Πανεπιστημίου Flinders στην Αυστραλία.
«Η κατανόηση των συνήθων πηγών νυχτερινού φωτός θα μας επέτρεπε να δώσουμε πιο στοχευμένες οδηγίες πέρα από το απλό “αποφύγετε το έντονο φως τη νύχτα”».
Το φως, η μελατονίνη και ο ύπνος
Το φως μπορεί να αναστέλλει την παραγωγή μελατονίνης, της ορμόνης που προκαλεί υπνηλία.
Για να περιοριστεί η έκθεση στο φως, συνιστάται η μείωση της χρήσης οθονών και το σβήσιμο των περιττών φώτων τουλάχιστον τέσσερις ώρες πριν τον ύπνο, σημείωσε ο Δρ. Julio Fernandez-Mendoza, κλινικός ψυχολόγος και διευθυντής του Κέντρου Έρευνας και Θεραπείας Ύπνου στο Penn State Health.
Αν το πλήρες σκοτάδι δεν είναι εφικτό, προτείνεται χαμηλός ή θερμός φωτισμός, αποφυγή έντονων ξυπνητηριών, μαύρες κουρτίνες ή μάσκα ύπνου.
Οι συγγραφείς σημείωσαν ότι η έρευνά τους είναι «η μεγαλύτερη μέχρι σήμερα» που εξετάζει τη μακροχρόνια συσχέτιση μεταξύ ατομικής έκθεσης στο φως και κινδύνου καρδιαγγειακών νοσημάτων.
«Αναλύσαμε 13 εκατομμύρια ώρες δεδομένων φωτός από σχεδόν 89.000 άτομα», εξήγησε ο Windred.
Η μελέτη στηρίζεται σε προηγούμενες έρευνες που είχαν δείξει παρόμοια αποτελέσματα, επιβεβαιώνοντας ότι η διατάραξη του κιρκαδικού ρυθμού αποτελεί γνωστό παράγοντα κινδύνου για την καρδιαγγειακή υγεία.
Τι είναι οι κιρκαδικοί ρυθμοί
Οι κιρκαδικοί ρυθμοί είναι 24ωροι βιολογικοί κύκλοι που λειτουργούν «σε σχεδόν κάθε κύτταρο και ιστό του σώματός μας, συμπεριλαμβανομένου του καρδιαγγειακού συστήματος», όπως σημείωσε ο Windred.
Αυτοί ρυθμίζουν τον κύκλο ύπνου-εγρήγορσης, λαμβάνοντας το φως ως σήμα αφύπνισης και το σκοτάδι ως σήμα για ύπνο.
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα – με μέσο όρο ηλικίας τα 62 έτη – προέρχονταν από τη μελέτη UK Biobank, η οποία παρακολουθεί πάνω από 500.000 άτομα ηλικίας 40-69 ετών στο Ηνωμένο Βασίλειο από το 2006. Φορούσαν αισθητήρες φωτός για μία εβδομάδα μεταξύ 2013 και 2022, ενώ η υγεία τους παρακολουθήθηκε για εννέα χρόνια κατά μέσο όρο. Όσοι είχαν ήδη καρδιολογικά προβλήματα εξαιρέθηκαν.
Τα άτομα που εκτίθεντο στο πιο έντονο φως είχαν 47% μεγαλύτερο κίνδυνο εμφράγματος και 32% υψηλότερο κίνδυνο κολπικής μαρμαρυγής (A-fib) – μιας διαταραχής όπου οι κόλποι της καρδιάς πάλλονται ασύγχρονα με τις κοιλίες, προκαλώντας γρήγορο και ακανόνιστο καρδιακό ρυθμό.
Οι γυναίκες εμφάνισαν μεγαλύτερη πιθανότητα καρδιακής ανεπάρκειας και στεφανιαίας νόσου, ενώ οι νεότεροι συμμετέχοντες επηρεάζονταν περισσότερο από καρδιακή ανεπάρκεια και A-fib.
Η μελέτη πάντως, δείχνει συσχέτιση, όχι αιτιότητα: «Μπορεί να υπάρχουν άλλοι παράγοντες στους ανθρώπους που εκτίθενται σε φως τη νύχτα, οι οποίοι ευθύνονται για τον αυξημένο κίνδυνο καρδιακών νοσημάτων», δήλωσε ο Δρ. Tim Chico, καθηγητής καρδιαγγειακής ιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ.
Ωστόσο, οι ερευνητές ανέφεραν ότι οι συσχετίσεις παρέμειναν στατιστικά σημαντικές ακόμη και μετά τη συνεκτίμηση παραγόντων όπως η σωματική δραστηριότητα, το κάπνισμα, η κατανάλωση αλκοόλ, η διατροφή, η εργασία σε βάρδιες και άλλες μεταβλητές. Η διάρκεια ύπνου επηρέασε μόνο ορισμένα αποτελέσματα, όπως εκείνα που αφορούσαν τα εγκεφαλικά.
Το φως της ημέρας και η καρδιά
Η μελέτη είναι επίσης «από τις ελάχιστες που παρέχουν πειστικά στοιχεία ότι η έκθεση σε έντονο φως την ημέρα, ιδίως το πρωί, συνδέεται με καλή καρδιαγγειακή υγεία», πρόσθεσε ο Fernandez-Mendoza.
Η διατάραξη του κιρκαδικού ρυθμού έχει συνδεθεί με δυσλειτουργία των αρτηριών, αύξηση της αρτηριακής πίεσης, κινδύνους θρόμβωσης και άλλες μεταβολικές διαταραχές.
Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι το σώμα μπορεί να αντιδρά στη νυχτερινή έκθεση στο φως ως «παράγοντα στρες», ενεργοποιώντας υψηλό καρδιακό ρυθμό, ορμόνες στρες, αύξηση γλυκόζης και ινσουλίνης και φλεγμονές.
Δύο από τους συγγραφείς είναι συνιδρυτές της εταιρείας Circadian Health Innovations, η οποία κατασκευάζει αισθητήρες φωτός χειρός, αλλά — όπως διευκρινίζεται — η εταιρεία δεν συμμετείχε στη μελέτη, ούτε παρείχε τον εξοπλισμό που χρησιμοποιήθηκε.
Οι ερευνητές σημειώνουν επίσης περιορισμούς: το 97% των συμμετεχόντων ήταν λευκοί, η περίοδος παρακολούθησης του φωτός ήταν σύντομη και δεν υπήρχαν λεπτομέρειες για την ποιότητα ύπνου.
Γι’ αυτό, όπως γράφουν, απαιτούνται περισσότερες μελέτες για να διαπιστωθεί κατά πόσο οι αλλαγές στις συνθήκες φωτισμού μπορούν πράγματι να μειώσουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών νοσημάτων.
