Το χωριό Κατταβιά, βρίσκεται στο νότιο άκρο του νησιού της Ρόδου και οι κάτοικοι του ασχολούνται κυρίως με γεωργικές εργασίες, ενώ τα λόπια (όπως ονομάζονται τα φασόλια στην τοπική διάλεκτο) είναι ιδιαιτέρως εύγευστα και γίνονται ανάρπαστα.
Στο πλαίσιο αυτό η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, έχει κινήσει τις διαδικασίες για να χαρακτηριστούν τα λόπια ως προϊόν γεωγραφικής ένδειξης. Ήδη το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης έχει αναρτήσει στην ιστοσελίδα του το αίτημα αναγνώρισης κι αν έως τις 28 Μαΐου δεν υπάρξουν αντιρρήσεις και ενστάσεις η διαδικασία θα προχωρήσει κανονικά.
Τα λόπια Κατταβιάς ανήκουν στο γένος Phaseolus και πρόκειται για ποικιλία ξηρού φασολιού που έχει προσαρμοστεί στις εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής της κοινότητας Κατταβιάς.
Τα τελευταία χρόνια, στις αρχές Σεπτεμβρίου οργανώνεται γιορτή Λοπιού, από το τοπικό συμβούλιο Κατταβιάς και την περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, στη διάρκεια της οποίας προσφέρονται στους επισκέπτες παραδοσιακή φασολάδα.
Τα φασόλια Κατταβιάς Ρόδου/Λόπια Κατταβιάς Ρόδου είναι ιδιαίτερα αγαπητά στους καταναλωτές, αφενός, λόγω της ικανότητάς τους να βράζουν γρήγορα και της χαμηλής αίσθησης του φλοιού τους μετά το μαγείρεμα, και αφετέρου, λόγω της νόστιμης γεύσης τους (ήπια γλυκιά γεύση). Η περιεκτικότητα σε ολικούς υδατάνθρακες είναι υψηλή, τουλάχιστον 60% επί ξηράς ουσίας και η μέγιστη υγρασία δεν ξεπερνά το 15%.
Η οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή περιλαμβάνει το δημοτικό διαμέρισμα Κατταβιάς της δημοτικής ενότητας Νότιας Ρόδου, που ανήκει διοικητικά στο δήμο Ρόδου της περιφερειακής ενότητας Ρόδου της περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Το δημοτικό διαμέρισμα της Κατταβιάς χαρακτηρίζεται ως πεδινό και είναι το μεγαλύτερο δημοτικό διαμέρισμα της δημοτικής ενότητας Νότιας Ρόδου (97,3 τετραγωνικά χιλιόμετρα).
Η πεδιάδα της Κατταβιάς περιβάλλεται από μικρούς ορεινούς όγκους προς τα βόρεια και βορειοανατολικά που την διακρίνουν από τα δημοτικά διαμερίσματα του Μεσαναγρού και της Λαχανιάς και από θάλασσα προς τα νότια, δυτικά και ανατολικά.
Οι ντόπιοι παραγωγοί χρησιμοποιούν στη σπορά ιδιοπαραγόμενο σπόρο νάνας ποικιλίας ξηρού φασολιού, που είναι άριστα προσαρμοσμένος στις ιδιαίτερες εδαφοκλιματικές συνθήκες της περιοχής της Κατταβιάς και στην άνυδρη καλλιέργεια. Ο σπόρος συλλέγεται από τους παραγωγούς κατά τη συγκομιδή της προηγούμενης σοδειάς μετά το αλώνισμα και αποθηκεύεται σε σκιερό μέρος μέσα σε τσουβάλια.
Ο τρόπος επιλογής των καλύτερων σπόρων που θα χρησιμοποιηθούν στην επόμενη σπορά γίνεται με γνώμονα τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: τα σπέρματα πρέπει να είναι λευκά, με σχεδόν νεφροειδές σχήμα και να έχουν μικρό μέγεθος, ενώ πρέπει να είναι απαλλαγμένα από τυχόν ελαττώματα π.χ. χρωματικές αλλοιώσεις, μη ακέραιοι σπόροι, σπασμένοι σπόροι.
Οι τοπικοί παραγωγοί της περιοχής της Κατταβιάς είναι σε θέση λόγω της μακρόχρονης εμπειρίας που έχουν στην συγκεκριμένη καλλιέργεια να επιλέγουν τους καλύτερους σπόρους. Πριν την σπορά πραγματοποιούνται δύο οργώματα του χωραφιού, προκειμένου να βελτιωθεί η ικανότητα των εδαφών της περιοχής, που είναι αργιλοασβεστώδους σύστασης, να συγκρατούν υγρασία και θρεπτικά στοιχεία, ούτως ώστε να μπορεί η καλλιέργεια να ανταπεξέλθει σε περιβάλλον υδατικού stress (άνυδρη καλλιέργεια).
Το πρώτο όργωμα (βαθιά άροση) γίνεται στις αρχές του φθινοπώρου με στόχο αφενός, τη βελτίωση της υδατοικανότητας του εδάφους, προκειμένου να συγκρατήσει όσο το δυνατόν περισσότερη υγρασία από τις βροχές που θα ακολουθήσουν την χρονική περίοδο μέσα Σεπτεμβρίου έως τέλη Μαρτίου και αφετέρου, την καταπολέμηση των ζιζανίων.
Το δεύτερο όργωμα γίνεται πριν την άνοιξη, όταν το έδαφος έχει την κατάλληλη υγρασία, με σκοπό να επιτευχθεί βελτίωση του αερισμού και της αποστράγγισης του εδάφους και καταπολέμηση των ζιζανίων.
Η σπορά γίνεται με το χέρι από τα μέσα Μαρτίου έως μέσα Απριλίου και απαιτούνται περίπου 4 κιλά ιδιοπαραγόμενου σπόρου ανά στρέμμα. Μαζί με τη σπορά γίνεται και όργωμα του χωραφιού (τρίτο όργωμα). Η συγκομιδή γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο, δηλαδή με τα χέρια, καθόσον, λόγω του χαμηλού ύψους του φυτού, δεν υπάρχει τρόπος με τεχνικά μέσα για να πάρει κάποιος τον καρπό του.
Ο χρόνος της συγκομιδής ποικίλει περί τα μέσα έως τέλη Ιουνίου, όταν οι λοβοί αποκτήσουν το χαρακτηριστικό καστανοκίτρινο χρωματισμό, πριν ξεραθούν τελείως, και γίνεται τις πρωινές ώρες με τον πουνέντη (δυτικός άνεμος, υγρός) και με την πρωινή υγρασία, και αυτό, γιατί η υγρασία αποτελεί μεγάλο αρωγό στη διαδικασία της συγκομιδής για να αποφεύγεται το άνοιγμα των λοβών και το τίναγμα των σπόρων.
Τα φυτά κόβονται στη βάση τους ή ξεριζώνονται, συγκεντρώνονται σε σωρούς-δεμάτια σε υπαίθριους χώρους ή σε καλά αεριζόμενες αποθήκες, όπου παραμένουν στον ήλιο για 15-20 ημέρες μέχρι να ξεραθούν τόσο, ώστε οι λοβοί να αποχωρίζονται εύκολα από τους σπόρους. Στη συνέχεια γίνεται αλωνισμός, διαχωρισμός του σπόρου από τον λοβό και καθαρισμός του σπόρου (απομάκρυνση ξένων υλών, σπασμένων και προσβεβλημένων ή και ξένων προς την ποικιλία σπόρων).
Σύμφωνα με το ΑΠΕ ΜΠΕ, η καλλιέργεια παραδοσιακά είναι άνυδρη και μπορεί να δώσει ικανοποιητικές αποδόσεις παραγωγής, καθόσον πρόκειται για καλλιέργεια κατάλληλα επιλεγμένου γενοτύπου νάνας ποικιλίας ξηρού φασολιού, που έχει προσαρμοστεί τον τελευταίο αιώνα στα αργιλοασβεστώδη εδάφη της περιοχής της Κατταβιάς, σε συνδυασμό με το μεσογειακό μικροκλίμα της περιοχής. Τα φασόλια Κατταβιάς Ρόδου/λόπια Κατταβιάς Ρόδου πωλούνται κατά βάση από τους ντόπιους παραγωγούς σε άλλες επιχειρήσεις σε μεγάλες συσκευασίες που επιτρέπουν τη διέλευση του αέρα και είναι μέγιστης χωρητικότητας 25 kg.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
