Προστασία των Κοραλλιών στα Βαθιά Νερά του Αιγαίου

Προστασία των Κοραλλιών στα Βαθιά Νερά – Ορόσημο για τη Θαλάσσια Προστασία στην Ελλάδα

Ορόσημο για την προστασία των θαλασσών στην Ελλάδα αποτελεί η θεσμοθέτηση μέσω ΦΕΚ και Υπουργικής Απόφασης ΥΠΕΝ, ζώνης απαγόρευσης της αλιείας με μηχανότρατα, έκτασης 430 km², γύρω από τα εκτεταμένα κοραλλιγενή οικοσυστήματα που βρίσκονται στα νερά της μεσοφωτικής ζώνης, στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων Κορσεών.

Για πρώτη φορά στην Ελλάδα, προστατεύονται θεσμικά αυτά τα ιδιαίτερα παραγωγικά και εν μέρει άγνωστα οικοσυστήματα, καθώς η ισχύουσα —εδώ και δεκαετίες— νομοθεσία που προβλέπει την προστασία αυτών των οικοτόπων δεν είχε ποτέ έως τώρα εφαρμοστεί.

Παράλληλα βγαίνει από την αφάνεια και αναδεικνύεται διεθνώς η μοναδική αξία των κοραλλιγενών οικοσυστημάτων του Αιγαίου. Αυτό το επείγον πλαίσιο προστασίας αποτελεί μία από τις ελάχιστες περιπτώσεις εφαρμογής του σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Ως εκ τούτου, έχει ήδη προσελκύσει διεθνές ενδιαφέρον, καθώς συνιστά ένα ιδιαίτερα σημαντικό προηγούμενο για την προστασία των θαλασσών, το οποίο μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει ως πρότυπο για αντίστοιχα πλαίσια προστασίας σε άλλες περιοχές των ελληνικών θαλασσών και της Μεσογείου.

Αυτό το νέο πλαίσιο προστασίας είναι αποτέλεσμα της πολυετούς και επίμονης έρευνας, που υλοποιήθηκε στην περιοχή από το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Προστασίας Αρχιπέλαγος, σε στενή συνεργασία με τον Δήμο Φούρνων και τους ψαράδες του νησιού, με τη σημαντική συμβολή εξειδικευμένων επιστημονικών συνεργατών, όπως η Oceana, ο γαλλικός φορέας Under the Pole και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Χρειάστηκε στοχευμένη και εξειδικευμένη δουλειά ετών, συχνά υπό αντίξοες συνθήκες, έτσι ώστε να εντοπιστούν και να χαρτογραφηθούν αυτά τα δυσπρόσιτα οικοσυστήματα. Αυτή η σημαντική δράση που υλοποιείται χωρίς τη χρήση δημόσιων πόρων, πρόκειται να συνεχιστεί έτσι ώστε να μπορέσουμε να συγκεντρώσουμε περισσότερα στοιχεία για αυτά τα άγνωστα, δυσπρόσιτα αλλά ιδιαίτερα σημαντικά, παραγωγικά και φυσικά εντυπωσιακά θαλάσσια οικοσυστήματα.

Δάση Μαύρου Κοραλλιού σε βάθος περίπου 100 μέτρων: Δεν θα μάθουμε ποτέ την πραγματική έκταση της καταστροφής που έχει ήδη συντελεστεί στα κοραλλιγενή οικοσυστήματα των ελληνικών θαλασσών — ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τα δάση Μαύρου Κοραλλιού, καθώς και τα πολυάριθμα άλλα είδη που ζουν σε μαλακό υπόστρωμα και σε επίπεδο πυθμένα. Μεγάλες εκτάσεις ισοπεδώθηκαν τα προηγούμενα χρόνια από τη δράση συρόμενων αλιευτικών εργαλείων, αφανίζοντας κάθε μορφή ζωής.

Το νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων-Κορσεών χαρακτηρίζεται από μοναδικά γεωμορφολογικά στοιχεία και απαρτίζεται από 2 νησιά, 16 νησίδες και 24 βραχονησίδες τα οποία περιβάλλονται από απότομα ρηχτά νερά, υποβρύχια όρη και μικρά φαράγγια. Σε βάθη 60-250 μέτρων κρύβεται ένας θησαυρός – εκτεταμένα κοραλλιγενή οικοσυστήματα παγκόσμιας περιβαλλοντικής σημασίας και μοναδικής ομορφιάς, ηλικίας πολλών χιλιάδων χρόνων. Αυτά τα θαλάσσια ζωικά δάση αναπτύσσονται εκεί λόγω των έντονων θαλάσσιων ρευμάτων (πλούσια σε θρεπτικά συστατικά που είναι αναγκαία για την ανάπτυξη της θαλάσσιας ζωής), τα οποία καταλήγουν εκεί από την τάφρο της Ικαρίας που βρίσκεται βορειότερα και φτάνει τα 1400 μέτρα σε βάθος.

Αυτό το σημαντικό, νέο πλαίσιο προστασίας θα πρέπει να αποτελέσει τη βάση για να δοθεί ένα τέλος, με γρήγορες και αποτελεσματικές διαδικασίες, στις καταστροφές που προκαλούνται σε αυτά τα ευάλωτα οικοσυστήματα από την αλιεία με συρόμενα εργαλεία, και όχι μόνο. Αξιοσημείωτο είναι ότι στις ίδιες περιοχές δραστηριοποιούνται δεκάδες μηχανότρατες — τόσο ελληνικές όσο και τουρκικές.

Άμεσος και κοινός στόχος του Ινστιτούτου Αρχιπέλαγος, του Δήμου Φούρνων και των ψαράδων του νησιού είναι η ουσιαστική τήρηση και εφαρμογή των μέτρων προστασίας, ώστε να μπει επιτέλους ένα οριστικό τέλος στις καταστροφικές πρακτικές των αλιευτικών σκαφών, ανεξαρτήτως εθνικότητας.

Η καταστροφή των παραγωγικών οικοσυστημάτων της περιοχής δεν είναι κάτι καινούργιο. Αποτελεί ένα πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι κοινωνίες των νησιών εδώ και 65 και πλέον χρόνια, όπως χαρακτηριστικά περιγράφεται στο παρακάτω άρθρο του 1960 από την ίδια περιοχή του Αιγαίου.

Πηγή: Γενικά Αρχεία του Κράτους – Τμήμα Ικαρίας