Ένα πολυπλόκαμο κύκλωμα, που εκμεταλλεύτηκε μεθοδικά τις αδυναμίες του ελληνικού συστήματος αγροτικών ενισχύσεων, φέρνουν στο φως οι αποκαλύψεις της εφημερίδας Documento και η διαβίβαση στοιχείων από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) στη Βουλή. Στο επίκεντρο βρίσκεται μια περίπλοκη υπόθεση «τεχνικών λύσεων», ψευδών μισθώσεων και δημόσιας γης που μετατράπηκε σε εικονικό βοσκοτόπι για αγρότες που δεν είχαν καμία απολύτως σχέση με τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου.
Το σχέδιο, που εξελίχθηκε κυρίως την περίοδο 2017–2024, αφορούσε τεράστιες εκτάσεις δημόσιας γης οι οποίες φέρονται να δηλώθηκαν εικονικά ως βοσκότοποι για την άντληση κοινοτικών επιδοτήσεων. Αν και οι έρευνες εστιάζονται ιδιαίτερα στην Κρήτη, το σκάνδαλο αγγίζει και τρία μεγάλα νησιά – τη Ρόδο, την Κω και την Κάρπαθο – που αποτέλεσαν, κατά τα φαινόμενα, τη «δεξαμενή» των δήθεν διαθέσιμων εκτάσεων.
Οι «μαγικές μετακινήσεις» βοσκοτόπων
Σύμφωνα με τα στοιχεία της EPPO για το 2019, οι εκτάσεις που φέρεται να «μεταφέρθηκαν» εικονικά στην Κρήτη ανέρχονταν σε συνολικά 20.404 εκτάρια (πάνω από 200.000 στρέμματα):
- 8.585 εκτάρια από την Κάρπαθο
- 2.917 εκτάρια από την Κω
- 8.902 εκτάρια από τη Ρόδο
Πρόκειται για γη που επίσημα καταγράφηκε ως βοσκότοπος για Κρητικούς κτηνοτρόφους, παρόλο που οι περισσότεροι δεν πάτησαν ποτέ στα νησιά.
Στην Κάρπαθο, γη χωρίς… γνώμη
Στην Κάρπαθο, το διαβιβαστικό αποκαλύπτει ότι 8.585 εκτάρια δημόσιας γης πέρασαν εικονικά σε παραγωγούς εκτός Δωδεκανήσου, κυρίως από την Κρήτη. Το εντυπωσιακό είναι ότι η μεταβίβαση αυτή έγινε χωρίς κανέναν τοπικό έλεγχο ή σύμφωνη γνώμη από τις τοπικές αρχές, παρότι πολλές από αυτές τις εκτάσεις χρησιμοποιούνταν ήδη από ντόπιους κτηνοτρόφους, οι οποίοι αγνοούσαν εντελώς ότι η γη τους είχε… «μεταναστεύσει» στα χαρτιά.
Στην Κω, μικρότερο μέγεθος, ίδιο κόλπο
Η Κως εμφανίζεται με μικρότερο μερίδιο στο σκάνδαλο – 2.917 εκτάρια – όμως η απόσταση και η πλήρης έλλειψη συνάφειας με την κτηνοτροφία της Κρήτης κάνουν το γεγονός εξίσου εξοργιστικό. Το διαβιβαστικό αναφέρει πλασματικές μισθώσεις και αγρότες που δήλωναν εκτάσεις-φαντάσματα, τις οποίες δεν είδαν ποτέ ούτε σε φωτογραφία.
Στη Ρόδο, οι πιο σοβαρές παρατυπίες
Η Ρόδος φιγουράρει ως δεύτερη σε έκταση αλλά πρώτη σε μέγεθος παρατυπιών. Σύμφωνα με την EPPO, 8.902 εκτάρια δηλώθηκαν το 2019 για επιδοτήσεις που κατέληξαν σε παραγωγούς της Κρήτης. Στο έγγραφο καταγράφονται περιπτώσεις ανακυκλούμενων μισθώσεων, όπου η ίδια γη δηλωνόταν από διαφορετικούς «ενοικιαστές» κάθε χρόνο, χωρίς κανένα νόμιμο αποδεικτικό. Συχνά, οι τίτλοι ιδιοκτησίας ήταν ανύπαρκτοι ή προσχηματικοί.
Στήσιμο «πράσινης απάτης» με πολιτικές πλάτες
Η EPPO μιλά για οργανωμένο δίκτυο, με συμμετοχή:
- στελεχών του ΟΠΕΚΕΠΕ
- υπηρεσιακών παραγόντων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης
- και πολιτικών προσώπων πρώτης γραμμής, μεταξύ των οποίων κατονομάζονται οι πρώην υπουργοί Μάκης Βορίδης και Λευτέρης Αυγενάκης.
Η όλη μεθόδευση φαίνεται να παραβίασε ευθέως την υπουργική απόφαση του 2015, που απαγόρευε μετακινήσεις επιλέξιμων εκτάσεων μεταξύ περιφερειών. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία “ψευδοαγροτών” που αντλούσαν τεράστια ποσά επιδοτήσεων, επιβαρύνοντας τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και βάζοντας σε κίνδυνο την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ).
Οι ντόπιοι παραγωγοί… εκτός παιχνιδιού
Η ζημιά, όμως, δεν ήταν μόνο οικονομική. Τοπικοί φορείς καταγγέλλουν ότι πραγματικοί κτηνοτρόφοι στη Ρόδο, την Κω και την Κάρπαθο αποκλείστηκαν από προγράμματα, καθώς έχασαν δικαιώματα γης που επί δεκαετίες χρησιμοποιούσαν. Αυτό οδήγησε σε μειωμένες επιδοτήσεις και οικονομικό στραγγαλισμό τους, ενώ η Ελλάδα κινδυνεύει με κυρώσεις και επιστροφή κοινοτικών χρημάτων λόγω παραβίασης των ευρωπαϊκών κανόνων για τεχνητές συνθήκες.
Το έγγραφο-κλειδί του Μάκη Βορίδη
Σημαντικό ρόλο φέρεται να διαδραμάτισε απόφαση του τότε Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης Μάκη Βορίδη, τον Σεπτέμβριο του 2019, που άνοιξε την πόρτα για δηλώσεις βοσκοτόπων σε περιοχές εντελώς άσχετες με την πραγματική δραστηριότητα των κτηνοτρόφων. Τα νούμερα σοκάρουν:
- 6.523 παραγωγοί από την Κρήτη δήλωσαν βοσκοτόπια σε Αιγαίο και Δυτική Μακεδονία
- 216 παραγωγοί από Θεσσαλία δήλωσαν εκτάσεις στην Ήπειρο
- Ακόμη και αγρότες από μικρά νησιά, όπως Σαμοθράκη ή Παξοί, εμφανίζονταν να δηλώνουν γη σε άλλες περιφέρειες
ΟΠΕΚΕΠΕ: Έλεγχοι… στα χαρτιά
Η εικόνα επιδεινώθηκε από τη σκόπιμη αδράνεια ελέγχων. Το 2022, η Νομική Υπηρεσία του ΟΠΕΚΕΠΕ αρνήθηκε τη χρήση του Κτηματολογίου, εμποδίζοντας διασταυρώσεις που θα αποκάλυπταν πλασματικές δηλώσεις. Έτσι, οι έλεγχοι περιορίζονταν στο Ε9, αφήνοντας χώρο για μαζικές απάτες χωρίς χρονικό βάθος ελέγχου.
Το 2020, ο τότε Πρόεδρος του ΟΠΕΚΕΠΕ, Γρηγόρης Βάρρας, επιχείρησε να σφίξει τους ελέγχους, ζητώντας τίτλους ιδιοκτησίας, συμβόλαια και κτηματολογικά στοιχεία. Ένα χρόνο αργότερα, απομακρύνθηκε από τη θέση του, καταγγέλλοντας «οργανωμένα συμφέροντα». Στη συνέχεια, οι έλεγχοι χαλάρωσαν εκ νέου.
Η υπόθεση στα χέρια της Βουλής
Η EPPO, επικαλούμενη τον Κανονισμό της, διαβίβασε τον φάκελο στη Βουλή, καθώς η δίωξη υπουργών απαιτεί κοινοβουλευτική έγκριση. Η ελληνική Βουλή καλείται πλέον να αποφασίσει:
- αν θα ασκηθούν διώξεις κατά πρώην Υπουργών,
- ποιος θα λογοδοτήσει για τις πολιτικές ευθύνες,
- και αν θα γίνει κάθαρση στον ΟΠΕΚΕΠΕ.**
Η Ρόδος, η Κως και η Κάρπαθος βρέθηκαν στο μάτι ενός κυκλώνα που απειλεί όχι μόνο το μέλλον της ελληνικής κτηνοτροφίας, αλλά και τη φήμη της χώρας στην Ευρώπη. Το ερώτημα πλέον είναι αν το πολιτικό σύστημα θα τολμήσει να ξεμπερδέψει το κουβάρι ή θα το κρύψει ξανά κάτω από το χαλί.
