Προς το
Γραφείο υποψηφιότητας της Ρόδου για το θεσμό «Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021»,
Υπόψιν Συντονίστριας κας Αλίκης Μοσχή
Ρόδος 21 Ιουνίου 2015
Θέμα: «Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2021»
Με αφορμή το email σας σχετικά με το θέμα της υποψηφιότητας της Ρόδου ως Πολιτιστικής Πρωτεύουσας 2021, θα ήθελα να καταθέσω τις απόψεις μου για αυτό.
Όπως εγώ προσωπικά το αντιλαμβάνομαι, ο θεσμός «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης» αποτελεί ένα σχέδιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το οποίο έχει ως στόχο να ενώσει τους λαούς της Ευρώπης, αφ ενός μέσω της βελτίωσης του πολιτιστικού τους πλούτου και αφετέρου μέσω της γνώσης που οι Ευρωπαίοι πολίτες πρέπει να έχουν ο ένας για τον άλλο. Ενισχύοντας κατ αυτόν τον τρόπο και την αίσθηση ότι ανήκουμε όλοι στην ίδια κοινότητα – κοινωνία. Θεωρώ ότι καμιά πόλη, δεν πρόκειται να οριστεί ως Πολιτιστική Πρωτεύουσα μόνο λόγω της ιστορικής και πολιτιστικής κληρονομιάς την οποία έχει ή από τις υπάρχουσες πολιτιστικές εκδηλώσεις της. Προϋπόθεση είναι να σχεδιαστεί ένα νέο πρόγραμμα πολιτιστικών εκδηλώσεων, τις οποίες η υποψήφια πόλη σκοπεύει να ολοκληρώσει μέσα στο έτος της απονομής του τίτλου της Πρωτεύουσας (εν προκειμένω για τη Ρόδο στο 2021). Επί του παρόντος η πόλη – νησί μας καλείται να ενισχύσει τις δικές της ιδιαιτερότητες και ως πρόκριμα, να αποδείξει την πολιτιστική δημιουργικότητα των ανθρώπων της. Συνεπώς και η Ρόδος, ως μια από τις υποψήφιες πόλεις, είναι πλέον υποχρεωμένη να υποβάλει την υποψηφιότητα της μέσα από ένα πολιτιστικό σχέδιο που θα αφορά και θα επεξεργάζεται ένα ειδικό θέμα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος. Ικανού να εξασφαλίσει την κινητοποίηση και τη συμμετοχή σε αυτό, μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού της και των συλλογικοτήτων τους. (Σύλλογοι, Οργανισμοί, Ιδρύματα κα). Το περιεχόμενο αυτού του “σχεδίου” όχι μόνο προϋποθέτει την πολιτιστική συνεργασία των φορέων και των συλλογικοτήτων του νησιού, αλλά και θα πρέπει να υλοποιηθεί σε συνεργασία και με αντίστοιχους φορείς και από άλλες ευρωπαϊκές πόλεις.
Παράλληλα το “σχέδιο” θα πρέπει και να προσδιορίζει τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες προτίθεται η Ρόδος -ως υποψήφια πόλη- να συνδράμει προκειμένου να αναπτυχθούν κοινά για τους ευρωπαίους πολίτες πολιτιστικά ρεύματα ή τάσεις εμπνευσμένες από το νησί μας , στις οποίες αυτό έχει ήδη συνεισφέρει σημαντικά. Στο πλαίσιο αυτό οφείλει να προωθήσει παράλληλα πολιτιστικές εκδηλώσεις και έργα που αφορούν πολιτιστικούς φορείς και από άλλες πόλεις, των κρατών μελών της Ένωσης. Όλες αυτές οι εκδηλώσεις θα πρέπει να μπορούν να οδηγήσουν σε μια διαρκή πολιτιστική συνεργασία και να προωθήσουν την κυκλοφορία αυτών των πολιτιστικών δράσεων στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου μέσα από αυτό να συμβάλουν στην ανάπτυξη του πολιτιστικού διαλόγου των λαών της Ευρώπης και με τον υπόλοιπο κόσμο. Συμπερασματικά προκύπτει ότι αν η Ρόδος επιτύχει να οριστεί ως η Ευρωπαϊκή Πρωτεύουσα πόλη, τότε θα πρέπει να οργανώσει ένα πρόγραμμα πολιτιστικών εκδηλώσεων, προβάλλοντας τη δική της κουλτούρα και την πολιτιστική κληρονομιά, καθώς και τη θέση της στην κοινή πολιτιστική κληρονομιά των λαών της Ευρώπης.Αυτό είναι δυνατόν να επιτευχθεί μέσω συνεργασιών με πολιτιστικούς φορείς και των άλλων ευρωπαϊκών χωρών, με στόχο να δημιουργηθούν μόνιμες και δημιουργικές συνέργειες
Έχοντας λοιπόν ως πολίτης υπόψη μου πως τα παραπάνω είναι που συνιστούν το πλαίσιο αξιολόγησης της υποψήφιας πόλης, καθώς και ότι η διαδικασία επιλογής της περνά μέσα από την έκθεση που η Επιτροπή αξιολόγησης συντάσσει για αυτήν – υπό το φως της οποίας το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το Συμβούλιο και η Επιτροπή των Περιφερειών επιλέγουν την «Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης»- θεώρησα πως οι εικόνες από ανοιχτές χωματερές στα δάση και τα ποτάμια μας και η ανεξέλεγκτη διάθεση των σκουπιδιών, όχι μόνο μας υποβαθμίζουν ως τοπική κοινωνία, αλλά θα έχουν αρνητικό αντίκτυπο στο αποτέλεσμα. Εξ αυτού του λόγου, (ξανα)ανέβασα τις προηγούμενες μέρες σε κοινωνικά δίκτυα τα οποία συστηματικά χρησιμοποιώ, ένα άλμπουμ με φωτογραφίες από συγκεκριμένα σημεία που έχουν μετατραπεί σε ανοιχτές χωματερές του νησιού. Θεωρώ πως η εικόνα αυτή από τη μια ακυρώνει εκ των προτέρων την εν λόγω υποψηφιότητα, αφού αναδεικνύει μια κοινωνία η οποία στερείται παιδείας, κουλτούρας και κυρίως πολιτιστικού υπόβαθρου και από την άλλη επιβεβαιώνει την έλλειψη πρόθεσης εκ μέρους των αρμοδίων για την εφαρμογή μέτρων προστασίας του περιβάλλοντος του νησιού. Εκφράσεις και χλευαστικού περιεχομένου χαρακτηρισμοί, που διατυπώνονται από νεόκοπα μέλη της δημοτικής αρχής, όπως «πολίτες–φυσιοδίφες εξ ανατολών» κα, αναδεικνύουν μίζερες και επικίνδυνες για ένα τόπο νοοτροπίες και αν θέλουμε να συνεχίσουμε να μιλούμε για “πολιτιστική πρωτεύουσα” θα πρέπει να εκλείψουν από την υποψήφια πόλη (μαζί με αυτούς που τις εκφράζουν). Όπως επίσης και δήθεν προσκλήσεις -προκλήσεις “στους πολίτες του καναπέ”, που ακόμα και αν δεν το επιδιώκουν, το μόνο που επιτυγχάνουν είναι την δικαιολογημένη οργή και αγανάκτηση μας.
Όσον αφορά την πρόταση σας να συμμετάσχω, μαζί και με τα άλλα μέλη της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας μας “ECOMUSEUM RODOS” στο εγχείρημα αυτό και να συνδράμουμε το έργο σας, αναμφίβολα λέμε ΝΑΙ, όπως κάναμε μέχρι και τώρα και σε άλλες δράσεις. Όμως δική μας άποψη είναι πως δεν θα πρέπει να αποτελέσει ένα ακόμα event της αυτοδιοίκησης, με ημερομηνία λήξης, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν. Για αυτό και κρίνω σκόπιμο να σας αναλύσω με δυο λόγια το οργανωτικό πλαίσιο μέσα από το οποίο εμείς που συμμετέχουμε στην Α.Μ.Κ.Ε. “ECOMUSEUM Rodos” θεωρούμε πως πρέπει να εξελιχθεί αυτό το project, αλλά και την δομή του φορέα που θα συσταθεί προκειμένου όχι μόνο να το υλοποιήσει με επιτυχία, αλλά και να αποτελέσει ένα μόνιμο συνεργατικό «πολιτιστικό πειραματικό εργαστήριο» στο νησί μας.
Αυτά που ακλουθούν αποτελούν προτάσεις που ως (συν)διοργανωτές καταθέσαμε στο «1ο Τοπικό Συνέδριο Ρόδου για την Ανάπτυξη και Προώθηση Δραστηριοτήτων Ειδικών και Εναλλακτικών Μορφών Τουρισμού», (Προφήτης Ηλίας, 13/12/2008), καθώς και στην ημερίδα «Τοπικός Λαϊκός Πολιτισμός. Μέθοδοι και τεχνικές για την ανάπτυξη Πολιτιστικού Τουρισμού» (Πάρκο Ροδινι 18/12/2009). Πρακτικά και πορίσματα στην ιστοσελίδα μας www.ecomuseum.gr στο link: Ημερίδες/Συνέδρια. Μην με ρωτήσεις γιατί κανένας από τους τοπικούς φορείς που αποτελούσαν και τους οργανωτές ή είχαν θέσει τις δράσεις αυτές “υπό την αιγίδα” τους, από την στιγμή που έσβηναν τα φώτα μέχρι και σήμερα, δεν έδωσε καμιά σημασία, γιατί δεν έχω τι να απαντήσω. Αν όμως επιμένεις, ρώτησε τους ίδιους τους φορείς, μήπως μπορέσω να καταλάβω και εγώ.
Αυτό που εμείς σας προτείνουμε ως ξεκίνημα είναι η διοργάνωση ενός τοπικού φόρουμ, με θέμα του την κοινωνική αξία της πολιτιστικής κληρονομιά του νησιού μας. Αυτής της υποτιμημένης από πολλούς άυλης άξιας του τόπου μας, που θα πρέπει να αποτελέσει την θεμελιώδη συνιστώσα της πολιτιστικής πολιτικής του νησιού μας. Το φόρουμ αυτό θα πρέπει να οδηγήσει στην συγκρότηση ενός μονίμου τοπικού φορέα με την οργανωτική δομή ενός non-profit organization, (θα έπρεπε να είχε συσταθεί εδώ και χρόνια), που θα προκύψει ως μια συνέργεια της δημοτικής αρχής με οργανώσεις και συλλογικότητες της κοινωνίας των πολιτών της Ρόδου. Στόχος του θα πρέπει να είναι αφ ενός ο προσδιορισμός και η καταγραφή των γενικών αρχών της πολιτιστικής κληρονομιάς μας με βάση τις τοπικές ιδιαιτερότητες του νησιού και αφετέρου η ενσωμάτωση τους στη περιοχή, μέσα από την θέσπιση ενός γνήσιου συμμετοχικού κινήματος φορέων του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα.
Με τον κάθε ένα από τους φορείς- partners να μπορεί ισότιμα να διαδραματίζει ενεργό ρόλο στη λήψη των στρατηγικών αποφάσεων αυτού του οργάνου. Ο “Οργανισμός” μπορεί να οριστεί ως ένα ανοιχτό κοινωνικό “οικοσύστημα”, ως μια ζωντανή οντότητα μέσα στην πόλη, ως ένα σημείο συνάντησης για δημόσια συζήτηση. Όπου η συμβολή και η ανταλλαγή ιδεών σε ένα συλλογικό έργο, θα είναι το ζητούμενο του. Θα αποτελέσει δε αυτό το “πολιτιστικό οικοσύστημα”, το πρώτο συνεργατικό «πειραματικό εργαστήριο», που θα βασίζεται σε μια δημοκρατική και πλουραλιστική μορφή διακυβέρνησης του. Εκτός από το Δήμο και την Περιφέρεια, θα πρέπει σε αυτό να μπορούν να συμμετάσχουν και το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, το Επιμελητήριο και οι επιχειρηματικές ενώσεις, οι συνδικαλιστικές οργανώσεις, φορείς που προωθούν την τοπική ανάπτυξη, σύλλογοι και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί που έχουν πολιτιστικό προσανατολισμό, καθώς και ιδρύματα του νησιού που έχουν συστήσει μετά το θάνατο τους συμπατριώτες μας και θα επιθυμούσαν να συνδράμουν το έργο του “Οργανισμού”. Θέλω εκ προοιμίου να σας ενημερώσω πως η ΑΜΚΕ «ECOMUSEUM RODOS» επιθυμεί να συμμετάσχει στο παραπάνω σχήμα-φορέα (ως πολιτιστικός –περιβαλλοντικός φορέας) και ότι αν μας ζητηθεί, μπορούμε να συνδράμουμε ουσιαστικά στην υλοποίηση του. Όπως επίσης και να καταθέσουμε μια περισσότερο επεξεργασμένη πρόταση, για την λειτουργία και τις δράσεις του, που να διευκολύνουν το άνοιγμα του περαιτέρω διαλόγου πάνω σε αυτό το θέμα.
Το νησί μας οδηγήθηκε στα αδιέξοδα που όλοι διαπιστώνουμε καθημερινά, όχι γιατί μέχρι τώρα δεν υπήρχαν υψηλοί στόχοι -το αντίθετο θα έλεγα, αφού πάντα μας χαρακτήριζε ο μεγαλοϊδεατισμός- αλλά γιατί ποτέ δεν δημιουργήθηκαν δομές με αναφορά στο πολιτισμό και τη πολιτιστική κληρονομιά του οι οποίες να λειτουργούν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, επαγγελματισμό και βιώσιμη προοπτική. Δομές οι οποίες, πέρα από την καλλιέργεια πολιτισμού, παράλληλο στόχο τους θα έχουν και την οργανική ένταξη του στο τουριστικό προϊόν του νησιού. Κατ αυτόν τον τρόπο όχι μόνο θα το αναβαθμίσει ποιοτικά, αλλά και θα δημιουργεί πλούτο που θα αυτοτροφοδοτεί την περαιτέρω ανάπτυξη και εξέλιξη του. (αυτό έχει καταγραφεί ως διαπίστωση από το 2008 στα πορίσματα του παραπάνω συνεδρίου). Όμως εδώ που φτάσαμε δεν έχουμε άλλα περιθώρια καθυστέρησης ή επανάληψης λαθών του παρελθόντος. Ούτε και ανοχής σε νοοτροπίες που χρεοκόπησαν την χώρα μας, επειδή κάποιοι επιμένουν να θέλουν τον πολιτισμό και την πολιτιστική κληρονομιά του νησιού μας, ως ένα χώρο αποκλειστικής ενασχόλησης αυτοδιοικητικών και αρεστών. Όλους δε εμάς, οι οποίοι με δικούς μας πόρους και μέσα επιμένουμε στην ανάδειξη του, μας αντιμετωπίζουν ως τον “εχθρό λαό” που τόλμησε να θέλει να μπει στα χωράφια τους. Όσο με αφορά, ως πολίτη και γέννημα θρέμμα αυτού του νησιού, θα επιμένω να διεκδικώ με κάθε τρόπο και μέσο, το δικαίωμα αυτό.
Ελπίζοντας πως θα βρούμε σημεία κοινής δράσης, περιμένω την απάντηση σας στις παραπάνω απόψεις, τις οποίες όπως μου ζητήσατε, ως μέλη της ΑΜΚΕ “ECOMUSEUM Rodos”, σας καταθέτουμε.
Δημήτρης Κούκουλας
