Tο Τάγμα των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη, με έδρα την Ρόδο, αντιμετώπισε δύο μεγάλες και σοβαρές πολιορκίες από τους Οθωμανούς: η πρώτη το 1480 και η δεύτερη το 1522, η οποία οδήγησε στην κατάκτηση του νησιού από τον σουλτάνο Σουλεϊμάν τον Μεγαλοπρεπή.
Για τα στρατιωτικά αυτά γεγονότα συνεγράφησαν σημαντικά λογοτεχνικά έργα, τα οποία διατράνωναν τον ρόλο των Ιπποτών ως προκεχωρημένων υπερασπιστών του Χριστιανισμού έναντι ενός επιθετικού Ισλάμ, που επιζητούσε την κατίσχυσή του στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Μεσογείου. Αναμφισβήτητα, η προσπάθεια των Ιπποτών να αποκρούσουν τα στρατεύματα των Οθωμανών ήταν τιτάνια και μεγαλειώδης.
Αυτό όμως που πρέπει επιπροσθέτως να λάβουμε υπ’ όψει είναι το πώς παρουσίασαν τους εαυτούς τους στις δυνάμεις της Δύσης, ώστε να καταφέρουν να αποσπάσουν πολύτιμη βοήθεια. Το Τάγμα, με την αρωγή του παντοδύναμου τότε μέσου της τυπογραφίας και του εντύπου βιβλίου, προέβαλλε καταλλήλως τα πολεμικά του κατορθώματα αλλά και τον καταλυτικό ρόλο που είχε αναλάβει και αποσκοπούσε στο να επηρεάσει Πάπες και βασιλείς, στοχεύοντας στην παροχή στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας.
Τα συγγράμματα που συνεγράφησαν από μέλη του Τάγματος και περιέγραφαν τους αγώνες κατά των βαρβάρων δεν είχαν ως αντικειμενικό τους σκοπό την υστεροφημία, αλλά την τελική επιβίωση του μοναστικού Τάγματος ως πολιτικής και στρατιωτικής οντότητος. Το 1480 οι Ιωαννίτες ιππότες εκμεταλλεύθηκαν στο έπακρο τις δυνατότητες που προσέφερε η άρτι ανακαλυφθείσα τυπογραφία. Όταν ξεκίνησε η πολιορκία της Ρόδου από τα στρατεύματα του Οθωμανού σουλτάνου Μωάμεθ Β’, ο Πάπας Σίξτος Δ’ εξέδωσε μια προτρεπτική επιστολή στο όνομα του Τάγματος, προσκαλώντας τους Δυτικούς ηγεμόνες να βοηθήσουν τον αγώνα των Ιπποτών. Έτσι αποδείχθηκε η ισχύς του εντύπου, το οποίο διαδιδόταν ταχέως σε εκτεταμένα πληθυσμιακά στρώματα και είχε το ανάλογο αποτέλεσμα. Ο κίνδυνος όμως από την επεκτατικότητα των Οθωμανών ήταν πια ορατός για την Ρόδο, ιδίως μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1453.
Η βασιλεία του Μωάμεθ Β’ σηματοδότησε την αρχή της επέκτασης της εξουσίας των Οθωμανών στην νοτιοανατολική Ευρώπη, απειλώντας ταυτόχρονα τα χριστιανικά κράτη της Δύσης. Οι Οθωμανοί αποτελούσαν υπολογίσιμη και ανερχόμενη δύναμη, που ευρισκόταν στα σύνορα της Ευρώπης και που ήταν έτοιμη να ανατρέψει τα πολιτικά και στρατιωτικά δεδομένα.
Η μοναδική χριστιανική δύναμη που απέμενε στην ανατολική Μεσόγειο ήταν οι Ιππότες της Ρόδου, οι οποίοι ανέμεναν επίθεση των Οθωμανών. Τον Μάιο του 1480, με επικεφαλής τον Μεσίχ Πασά Παλαιολόγο, κατέφθασε η εκστρατευτική δύναμη των Οθωμανών, η οποία συμποσείτο σε 15.000 στρατιώτες, μαζί με πανίσχυρες μοίρες βαρέος πυροβολικού. Οι Ιωαννίτες Ιππότες ήταν 300. Τα στρατεύματα που θα υπερασπίζονταν την Ρόδο αποτελούνταν από μισθοφόρους και πολιτοφυλακή, οι οποίοι ανέρχονταν σε 3.500 στρατιώτες. Η πολιορκία αυτή διήρκησε τρεις μήνες (Μάιος-Αύγουστος 1480).
Η εμπνευσμένη ηγεσία του Μεγάλου Μαγίστρου Pierre d’ Aubusson και η γενναιότητά του οδήγησαν στην απόκρουση των Οθωμανών και στην αποτυχία τους. Ο Μωάμεθ Β’ σχεδίαζε μια δεύτερη επίθεση, αλλά απεβίωσε το 1481. Η επιτυχής υπεράσπιση της Ρόδου επέτρεψε στους Ιππότες να παρουσιάσουν τους εαυτούς τους ως το προπύργιο του Χριστιανισμού προς την Ανατολή. Για ακόμη μία φορά το Τάγμα χρησιμοποίησε την τυπογραφία για να διαδώσει τα επιτεύγματά του.
Ο Guillaume Caoursin, αντικαγκελάριος του Τάγματος, συνέταξε ένα ιστορικό έργο που περιέγραφε το γεγονός της πολιορκίας λίγους μόνο μήνες μετά την λήξη της (το εν λόγω βιβλίο μεταφράσαμε στην ελληνική γλώσσα και εκδώσαμε προσφάτως). Το σύγγραμμα αυτό στόχευε στο να κερδίσει υλικοτεχνική στήριξη της Δύσης προς τους Ιππότες και τους πολέμους τους με τους Οθωμανούς. Το βιβλίο του Caoursin έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για τις υπόλοιπες χριστιανικές δυνάμεις και αποδείκνυε την στρατιωτική ισχύ των Ιπποτών. Το έργο του Caoursin έγινε μπεστ-σέλλερ σε όλη την Ευρώπη, με πολλές επανεκδόσεις και μεταφράσεις σε πολλές γλώσσες. Η ποικιλία των εκδόσεων και των μεταφράσεων βοηθούσε στον προσεταιρισμό ενός ευρέος ακροατηρίου.
Ο Caoursin στο βιβλίο του απέδωσε την νίκη των Ιπποτών στην θεία παρέμβαση. Ισχυρίσθηκε ότι εμφανίσθηκαν ένας φοβερός χρυσός σταυρός και μια παρθένα με οπλισμό που κατατρόμαξαν τον εχθρό και γι’ αυτό υποχώρησε ατάκτως. Επρόκειτο για μια πάλη κακού και καλού, με τους Ιππότες να είναι τα όργανα της θείας Δίκης. Μετά τον θάνατο του Μωάμεθ Β’ ξέσπασαν εμφύλιοι πόλεμοι στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Οι Ιωαννίτες Ιππότες δεν διέτρεχαν επί του παρόντος κάποιον κίνδυνο, αλλά είχαν επίγνωση της επισφαλούς θέσης τους στην Ρόδο.
Η χρονική περίοδος 1481-1521 χαρακτηρίσθηκε από τις καλές διπλωματικές σχέσεις μεταξύ του Τάγματος και των Οθωμανών. Αφ’ ενός, η ιδέα μιας Σταυροφορίας δεν ήταν δυνατόν να υλοποιηθεί εμπράκτως διότι οι πολιτικές και στρατιωτικές διαμάχες στην Ευρώπη δεν το επέτρεπαν, αφ’ ετέρου το Τάγμα δεν διέθετε τους οικονομικούς πόρους για να διεξαγάγει μόνο του πολεμικές επιχειρήσεις. Αρκέσθηκε μονάχα σε πειρατικές επιδρομές κατά του Οθωμανικού στόλου ή εχθρικών στρατιωτικών θέσεων. Με τον τρόπο αυτόν εξασφάλιζε τις εμπορικές δραστηριότητες και έθετε προσκόμματα στον ανεφοδιασμό της Κωνσταντινούπολης.
Η πειρατεία των Ιπποτών εδείκνυε στην Δύση ότι οι Ιππότες, παρά τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν, ήταν ταγμένοι να πολεμούν το Ισλάμ. Αυτό όμως τούς κατέστησε φυσικό στόχο των Οθωμανών, οι οποίοι απέβλεπαν στην οριστική εκδίωξη των Ιπποτών από την Ρόδο.
Η ηρεμία που επικρατούσε σε διπλωματικό επίπεδο διαταράχθηκε αμέσως μόλις ανήλθε στον θρόνο ο Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής το 1520. Ο Οθωμανός σουλτάνος χρειαζόταν οπωσδήποτε νίκες για να παγιώσει την κυριαρχία του στο σουλτανάτο. Αφού κατέλαβε το Βελιγράδι το 1521, ο Σουλεϊμάν εστράφη κατά της Ρόδου, ελπίζοντας να καταγάγει ένα μεγάλο θρίαμβο. Η δεύτερη πολιορκία κατά της Ρόδου άρχισε τον Ιούλιο του 1522. Για άλλη μια φορά το Τάγμα ευρέθη σε δύσκολη θέση, καθώς οι Οθωμανοί υπερτερούσαν στρατιωτικά.
Ο Μέγας Μάγιστρος των Ιπποτών, Philippe Villiers de l’Isle Adam, είχε στην διάθεσή του περισσότερα μέσα σε σύγκριση με τον Μάγιστρο d’Aubusson στην πρώτη πολιορκία το 1480, αλλά δεν μπορούσε να ελπίζει σε καμία βοήθεια από τις ευρωπαϊκές δυνάμεις. Οι Οθωμανοί ήταν αποφασισμένοι να καταλάβουν την Ρόδο με κάθε κόστος. Σύντομα το ηθικό των υπερασπιστών κατέπεσε, διότι είχαν αντιληφθεί ότι δεν επρόκειτο να καταφθάσει στρατιωτική βοήθεια από τα άλλα χριστιανικά κράτη. Προς τα τέλη του Οκτωβρίου ο Σουλεϊμάν πρότεινε να συμφωνήσουν ειρηνικά την παράδοση του νησιού, αλλά ο Μέγας Μάγιστρος αρνήθηκε.
Εν τούτοις, οι κάτοικοι της πόλεως τον παρεκάλεσαν να αποδεχθεί τους όρους ειρήνης, ώστε να μην συνεχισθεί η μάταιη αμυντική προσπάθεια έναντι του ισχυρότερου οθωμανικού στρατού. Εν τέλει, ο Μέγας Μάγιστρος στις 18 Δεκεμβρίου παρέδωσε την πόλη στον Οθωμανό σουλτάνο. Το Τάγμα των Ιωαννιτών Ιπποτών αποχώρησε από την Ρόδο οριστικά τις πρώτες μέρες του 1523. Μετά την απώλεια της Ρόδου, το Τάγμα εξέδωσε πολλές γραπτές εκδοχές-αφηγήσεις για την πολιορκία. Όπως ακριβώς έκανε ο Caoursin το 1480, έτσι και αυτοί οι συγγραφείς εξιστόρησαν με γλαφυρό ύφος την ηρωική πάλη των Ιπποτών κατά των Οθωμανών. Όμως, τα πάντα είχαν πια κριθεί. Η ήττα αυτή αποδυνάμωσε το Τάγμα, το οποίο χρειαζόταν μια νέα βάση για να εγκατασταθεί. Ο βασιλιάς της Γαλλίας ήταν ένας πιθανός σύμμαχος, αλλά το ιδεολόγημα της Σταυροφορίας δεν περιεχόταν στην πολιτική του ατζέντα.
Αφού οι Ιππότες μάταια προσπαθούσαν να αποσπάσουν την εύνοια του Γάλλου βασιλιά, ο αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, Ερρίκος Ε’, τούς παραχώρησε το 1530 την Μάλτα. Από τα παραπάνω συνάγουμε ότι η πολιορκία του 1522 ήταν ένα μείζον ιστορικό γεγονός που μετέβαλε την πολιτική και στρατιωτική ισορροπία στην ανατολική Μεσόγειο. Εμείς επιλέξαμε να μεταφράσουμε και να παρουσιάσουμε στο ανά χείρας βιβλίο το έργο του Jacques Fonteyn De Bello Rhodio («Περί του Ροδιακού Πολέμου»), το οποίο αποτελείται από τρία συναρπαστικά βιβλία που αφηγούνται με ρεαλιστικό τρόπο τα γεγονότα αυτής της τρομερής σύγκρουσης.
Το κείμενο του Fonteyn (ή εκλατινισμένα Iacobus Fontanus) αποσκοπούσε στον εγκωμιασμό του Μεγάλου Μαγίστρου και των Ιπποτών του Τάγματος. Για τον λόγο αυτόν συμπεριέλαβε τα ονόματα όλων αυτών που πολέμησαν, τί έκαναν κατά την διάρκεια των μαχών, πόσες φορές πληγώθηκαν και πώς, και εάν πέθαναν. Αναμφισβήτητα, η Ρόδος δεν κυριεύθηκε αναίμακτα ή εύκολα.
Τέλος, ελπίζουμε ότι με την μετάφραση του έργου του Fonteyn De Bello Rhodio προσφέρουμε στο αναγνωστικό κοινό την ανεπανάληπτη ευκαιρία να απολαύσει ένα συναρπαστικό κείμενο, το οποίο αφηγείται τον τιτάνιο αγώνα των Ιπποτών στα τείχη της Ρόδου για να αποκρούσουν την ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη της εποχής. Η εκδοχή του Fonteyn για την πολιορκία του 1522 δεν είναι η μοναδική· υπάρχουν κι άλλες, για τις οποίες δεσμευόμαστε να τις μεταφράσουμε και να τις εκδώσουμε στο εγγύς μέλλον.
