Περί GREXIΤ, το μοντέλο της ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ και ο δικός μας τρίτος δρόμος
Θέλω να πω δυο λόγια για την περίπτωση της Αργεντινής, που πολλοί τις τελευταίες μέρες θέλουν να την αναδείξουν ως case study ενός πιθανού GREXIT και που την παρουσιάζουν ως ένα επιτυχημένο μοντέλο και για τη χώρας μας. Υπενθυμίζω πως η Αργεντινή ακολούθησε διαφορετική πορεία από άλλα κράτη που βρέθηκαν στη μέγκενη του χρέους, επέλεξε να μην αποζημιώσει τους δανειστές της και αρνήθηκε κάθε ξένη βοήθεια υπό την αιγίδα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. Η Αργεντινή σταμάτησε να αποπληρώνει τα δάνειά της προς τον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα και προχώρησε σε εθνικοποιήσεις ξένων επιχειρήσεων αδιαφορώντας για τις δικαστικές διαμάχες. Η στρατηγική αυτή, αφού για αρκετό καιρό θεωρήθηκε μια επιτυχία των εναλλακτικών πολιτικών, αποδείχθηκε στο τέλος καταστροφική.
Αρχικά φάνηκε ότι η χώρα θα κερδίσει το στοίχημα. Η ετήσια ανάπτυξη έφτασε το 8% ανάμεσα στο 2003 και το 2011, αποτέλεσμα κυρίως των εξαγωγών πρώτων υλών (και κυρίως σόγιας) προς τις αναδυόμενες οικονομίες. Η ανεργία μειώθηκε στο 7,2% του ενεργού πληθυσμού και η φτώχεια περιορίστηκε κατά τα δύο τρίτα.
Όμως ύστερα από δεκαπέντε χρόνια ψευδαισθήσεων, που διατηρήθηκαν με την υποτίμηση του νομίσματος και τον πολλαπλασιασμό των φόρων στα εισαγόμενα προϊόντα προκειμένου να χρηματοδοτηθούν οι κοινωνικές δαπάνες, η χώρα έφτασε και πάλι στη χρεοκοπία και θα πω πως σήμερα είναι ένα παράδειγμα προς αποφυγή.
Ακόμη δεν μπορούν να ξεμπλέξουν με τα δικαστήρια (τεράστια νομικά έξοδα και μια σειρά δικαστικών αποφάσεων που δικαιώνουν τους δανειστές) και τους φόβους κατασχέσεων κρατικών περιουσιακών στοιχείων. Ακόμη, τα τελευταία χρόνια μαστίζονται από οικονομική στασιμότητα (σχεδόν 0 αύξηση το 2014), μεγάλο πληθωρισμό (κοντά στο 35 τοις εκατό) και μεγάλες υποτιμήσεις (σήμερα το πέσο είναι κοντά στα 9 πέσο προς το δολάριο στην επίσημη ισοτιμία και περίπου 13 στη μαύρη αγορά από 1 προς ένα που ήταν το 2001 που χρεοκόπησε. Μια τραγική ανταγωνιστικότητα και προβληματικές υποδομές στους τομείς των μεταφορών και της ενέργειας, με μαζική διαρροή κεφαλαίων, με ταχεία άνοδο της ανεργίας, την διολίσθηση του ενός τρίτου του πληθυσμού στην παράλληλη οικονομία, με τη γενίκευση της ανασφάλειας, της πελατειοκρατίας και της διαφθοράς.
Η αποτυχία της Αργεντινής δεν οφείλεται στον ξένο παράγοντα. Τα αίτιά της είναι εγχώρια: ένας συνδυασμός πολιτικού λαϊκισμού, κρατισμού, προστατευτισμού και άρνησης της ανοιχτής κοινωνίας.
Συμπερασματικά στα παραπάνω θα πω και δυο πράγματα για τη χώρα μας και θα διατυπώσω μέσα στις τόσες άλλες και την δική μου “άσκηση επί χάρτου” διαφυγής μας από το σημερινό αδιεξοδο.
Κάθε μέρα που περνά με απραξία, βυθιζόμαστε όλο και πιο βαθειά στην οικονομική απαξίωση (πέραν του διεθνούς διασυρμού και της χλεύης του λαού μας). Ο δρόμος για επιστροφή στην πρότερη κατάσταση υπό τις παρούσες οικονομικές συνθήκες (όπως αυτές διαμορφώθηκαν τον τελευταίο καιρό) είναι πλέον ανέφικτος. Όμως απέναντι στο μπρος γκρεμός (δραχμή και δρόμος που χάραξε η Αργεντινή) και πίσω ρέμα (παραμονή στο σκληρό ευρω με την αναγκαία λιτότητα προσαρμογής που οι εταίροι βασανιστικά θα μας επιβάλουν) υπάρχει και ένας ο τρίτος δρόμος. Εξαργυρώνουμε τον εκβιασμό για έξοδο από το ευρω που επιτυχώς οι κυβερνώντες μας ασκούν τον τελευταίο καιρό στους θεσμούς, με ένα έξυπνο συμβιβασμό. Παραμένουμε στην Ευρωζωνη, αλλά ζητούμε ως μια προσωρινή και ενδιάμεση λύση την δημιουργία του ευρω του Νότου (κατά την λογική του δολαρίου Αμερικής και Καναδά) και συντεταγμένα πηγαίνουμε σε αυτό. Ένα παράλληλο νόμισμα που θα λειτουργήσει ως εργαλείο προσαρμογής και ανάκαμψης της Ελληνικής οικονομίας ή καλύτερα ως μιας θερμοκοιτίδας ανάνηψης της από την παρούσα βαθειά και αδιέξοδη οικονομική κρίση της. Την ισοτιμία του με το σκληρό ευρω θα καθορίζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, σύμφωνα με το ρυθμό επανασύγκλισης της οικονομίας μας με τις οικονομίες των υπολοίπων κρατών της ευρωζώνης. Και επειδή φαίνεται πως τα παίγνια και τους εκβιασμούς τα έχουμε μάθει καλά, (αφού απειλούμε ότι θα γίνουμε Κουγκι που τινάζεται στον αέρα) για να αποδεχτούμε αυτή τη λύση και να μην πηδήξουμε στο κενό αγκαλιά με την δραχμής μας και τους πάρουμε όλους μαζί, απαιτούμε από τους εταίρους μας και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ένα επενδυτικό κεφάλαιο για την παραγωγική ανασυγκρότηση της χώρας και την σύντομη επάνοδο της στην ζώνη του ευρω. Για στοχευμένες επενδύσεις, πραγματική επανίδρυση του κράτους και αναδιάρθρωση της παραγωγικής μηχανής.
Η λύση αυτή έχει και ένα άλλο πλεονέκτημα που την κάνει ελκυστική στους 28 εταίρους μας. Συνιστά μια πιλοτική εφαρμογή για το πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι χώρες του Νότου, επιτρέπει την παράλληλη εφαρμογή ως εργαλείου οικονομικής ανάκαμψης της πολιτικής νομισματικών ισοτιμιών και θα μπορούσε σε δεύτερο χρόνο να φιλοξενήσει και κάποιες άλλες χώρες της ευρωζώνης που βρίσκονται σε παρεμφερή με τη δική μας οικονομική κατάσταση.
Αντί επίλογου,
Ας μην ξεχνούμε πως, α) ένα κράτος όταν χρεοκοπήσει το κόστος το πληρώνουν πρώτα οι φτωχοί, β) ότι οι προτεινόμενες από πολλές πλευρές στρατηγικές βίαιης χρεοκοπίας αποδεικνύονται πολύ πιο οδυνηρές από τις οργανωμένες αναδιαρθρώσεις και γ) πως η μόνη αξιόπιστη έξοδος από την κρίση είναι η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας μέσα από διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις.
Καλό δε είναι και να θυμάσαι πως πριν μπλοφάρεις σε μια παρτίδα πόκας με τα ρέστα σου και μείνεις ταπί, ίσως είναι προτιμότερο να προτείνεις στον απέναντι σου να μοιράσεις αυτά που βρίσκονται μέχρι στιγμής στο τραπέζι. Και πάλι κερδισμένος θα βρεθείς.
Δημήτρης Κούκουλας
Οικονομολόγος
