Πεδίο βολής για τις νατοϊκές δυνάμεις η Ευρώπη

Πεδίο βολής για τις νατοϊκές δυνάμεις η Ευρώπη

• Μετά τη Σερβία, σχεδιάζουν να ρίξουν νέες βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου στην Ουκρανία.
• Ποια είναι η άποψη των ελλήνων επιστημόνων. Τί είναι οι βόμβες αυτές; Ποιες είναι οι δυνατότητές τους; Γιατί φωνάζει η Ρωσία; Τι απαντά η Αμερική;

Γράφει ο Καστανάκης Κώστας

Δημοσιογράφος

Στις αρχές Μαρτίου 2023 το Ηνωμένο Βασίλειο γνωστοποίησε επίσημα την πρόθεση να στείλει βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου στην Ουκρανία, ως μέρος της στρατηγικής του, για την υποστήριξη της ανεξαρτησίας και της ασφάλειας της χώρας, για την καταστολή της παράνομης ρωσικής εισβολής και κατοχής. Ωστόσο η απόφαση, δεν είναι ακόμη οριστική, καθώς υπόκειται σε επιβεβαίωση από το βρετανικό κοινοβούλιο. Έκτοτε έχει ξεκινήσει μία έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στους δύο αντιμαχόμενους πόλους, σχετικά με την επικινδυνότητα των βομβών αυτών. Εκτενές ρεπορτάζ και περιγραφή των βλημάτων, πραγματοποίησε το ειδησεογραφικό δίκτυο Al Jazeera , που μεταξύ άλλων αναφέρει.

Τα βλήματα ουρανίου-238 δεν συγκαταλέγονται στην κατηγορία των πυρηνικών όπλων, αλλά αποτελούν μέρος του συνόλου των συστημάτων όπλων που χρησιμοποιούνται για την προστασία των συνόρων της Ουκρανίας και τη διατήρηση της εθνικής της ασφάλειας. Τα βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου είναι σχεδιασμένα για να προκαλούν μεγάλη θερμότητα και πίεση κατά την έκρηξή τους, με σκοπό να καταστρέψουν στόχους όπως: στρατιωτικά οχήματα, πύργους και κτίρια. Ωστόσο, εγείρονται ανησυχίες για τις επιπτώσεις που μπορεί να δημιουργήσουν στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, καθώς η χρήση αυτών των βλημάτων προκαλούν εκπομπές ραδιενέργειας.

Το απεμπλουτισμένο ουράνιο είναι ένα παραπροϊόν της διαδικασίας παραγωγής του εμπλουτισμένου ουρανίου που χρησιμοποιείται για πυρηνικά καύσιμα. Αν και είναι πολύ λιγότερο ισχυρό από το εμπλουτισμένο ουράνιο και δεν μπορεί να προκαλέσει πυρηνική αντίδραση, είναι εξαιρετικά πυκνό και διαθέτει μια ποιότητα που το καθιστά ελκυστικό ως βλήμα. Η πυκνότητά του επιτρέπει να αναπτύσσει εξαιρετικά υψηλή ταχύτητα και να διαπερνά μέσα από τη θωράκιση του στόχου. Στη συνέχεια αναπτύσσει μεγάλη θερμοκρασία που δημιουργεί καύση.

Τη δεκαετία του 1970, ο στρατός των ΗΠΑ άρχισε να χρησιμοποιεί απεμπλουτισμένο ουράνιο στα πυροβόλα όπλα, άλλα και ως μέσο διάτρησης θωράκων. Πυρομαχικά απεμπλουτισμένου ουρανίου χρησιμοποιήθηκαν στον Πόλεμο του Κόλπου το 1991 κατά των αρμάτων μάχης T-72 του Ιράκ, καθώς και κατά την εισβολή στην ενδοχώρα το 2003 στον επονομαζόμενο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας». Βόμβες απεμπλουτισμένου ουρανίου έπεφταν ακατάπαυστα στη Σερβία και στο Κοσσυφοπέδιο το 1998-1999. Ο Βιατσεσλαβ Βολοντίν, πρόεδρος της κρατικής Δούμας, του ρωσικού κοινοβουλίου, σε δηλώσεις του στα διεθνή πρακτορεία ανέφερε ότι η χρήση απεμπλουτισμένου ουρανίου θα μπορούσε να οδηγήσει σε «μια τραγωδία σε παγκόσμια κλίμακα που θα επηρεάσει πρωτίστως τις ευρωπαϊκές χώρες». Ο Βολοντίν πρόσθεσε ότι «η χρήση τέτοιων πυρομαχικών στην πρώην Γιουγκοσλαβία και το Ιράκ οδήγησε σε «ραδιενεργή μόλυνση και απότομη αύξηση των ογκολογικών ασθενειών». Οι Αμερικανοί βετεράνοι του κόλπου δεν έχουν αμφισβητήσει την άποψη αυτή, καθώς όπως τονίζουν η χρήση των όπλων οδήγησε σε ασθένειες που αντιμετωπίζουν μέχρι σήμερα.

Πώς απαντάνε οι ΗΠΑ

Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου Τζον Κίρμπι, δηλώνει ότι «τα πυρομαχικά αυτά, ενισχύουν την ικανότητα υπέρβασης της άμυνας στα τανκς και ότι δεν είναι δεν είναι ραδιενεργά. Παράλληλα, κατεύνασε τις εκατέρωθεν ανησυχίες, λέγοντας, πως δεν είναι ακόμη η ώρα να τεθούν στη διάθεση του στρατού». Ακολούθως, τα χαρακτήρισε ως συνηθισμένο τύπο πυρομαχικών και απάντησε στις ανησυχίες της Ρωσίας με την ακόλουθη φράση: «Εάν η Ρωσία ανησυχεί ιδιαίτερα για την ευημερία των αρμάτων μάχης και των στρατιωτών που διαθέτει, θα μπορούσε απλά να τους μεταφέρει στα φυσικά της σύνορα». Κλείνοντας εξέφρασε την προσωπική του εκτίμηση, για τις φωνές διαμαρτυρίας των Ρώσων. «Νομίζω πως αυτό που πραγματικά συμβαίνει, είναι ότι η Ρωσία δε θέλει να χρησιμοποιεί τα τανκς της η Ουκρανία».

Ποια είναι η άποψη των επιστημόνων

Ανησυχίες εκφράζονται από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με τα πυρομαχικά απεμπλουτισμένου ουρανίου, τα οποία περιγράφονται ως «χημικά και ραδιολογικά τοξικά βαρέα μέταλλα». Αν και τα πυρομαχικά ουρανίου-238 δε θεωρούνται πυρηνικά όπλα, η χαμηλή εκπομπή ακτινοβολίας που εκπέμπουν οδήγησε τη Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, International Atomic Energy Agency (IAEA) να προειδοποιήσει για τους πιθανούς κινδύνους του χειρισμού τους. Ο IAEA συνιστά ότι ο χειρισμός αυτών των πυρομαχικών πρέπει να περιορίζεται στο ελάχιστο.

Ο αναπληρωτής καθηγητής του Τομέα Πυρηνικής και Σωματιδιακής Φυσικής του Πανεπιστημίου Αθηνών Θ. Κ. Γεράνιος, μιλώντας στην εφημερίδα «ΤΟ ΒΗΜΑ» (2008), δήλωσε: «Η δράση του απεμπλουτισμένου ουρανίου είναι τριπλή:

Πρώτον, ακτινοβολείται εξωτερικά κάποιος που βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από αποθήκες τέτοιων βλημάτων ή παιδιά που τυχόν βρουν τέτοια αχρησιμοποίητα βλήματα στο έδαφος και παίζουν με αυτά. Για παράδειγμα, βλήμα βάρους 100 περίπου γραμμαρίων έχει δέκα χιλιάδες περίπου περισσότερη ραδιενέργεια απ’ ό,τι η φυσική.
Δεύτερον, όταν το ραδιενεργό αυτό βλήμα κτυπήσει τον στόχο αναφλέγεται στον αέρα και τα οξείδια που σχηματίζονται σκορπίζονται στην ατμόσφαιρα. Με τη διαδικασία αυτή σχηματίζονται ενώσεις που με την εισπνοή εισέρχονται στον οργανισμό ακτινοβολώντας όχι εξωτερικά, αλλά εσωτερικά. Αυτός ο τρόπος της ακτινοβολίας αποτελεί και τον σοβαρότερο κίνδυνο και τα όργανα που μπορεί να πληγούν, έχοντας ως παράδειγμα την περίπτωση του Συνδρόμου του Κόλπου, είναι μεταξύ άλλων τα οστά, οι λεμφαδένες, το συκώτι και τα νεφρά παρουσιάζοντας συμπτώματα καρκίνου, καθώς και το ανοσοποιητικό σύστημα. Επιπλέον, συγγενείς ανωμαλίες μπορεί να παρουσιάσει και η επόμενη γενιά. Στο Διεθνές Συνέδριο που πραγματοποιήθηκε στη Βαγδάτη τον Δεκέμβριο του 1998, ανακοινώθηκαν τα αποτελέσματα στην υγεία των Ιρακινών οκτώ χρόνια μετά τον Πόλεμο του Κόλπου. Για παράδειγμα, πενταπλασιάστηκαν τα λυμφώματα, οι λευχαιμίες, οι καρκίνοι του πνεύμονα, του εγκεφάλου, του γαστρεντερικού συστήματος, των οστών και άλλων περιοχών του σώματος.
Τρίτον, η εναπόθεση του ραδιενεργού αυτού ουρανίου στην επιφάνεια του εδάφους και η μεταφορά του από τις καλλιέργειες στην τροφική αλυσίδα αποτελεί έναν επιπλέον κίνδυνο για τους κατοίκους των βομβαρδισμένων περιοχών.
Εκτός από τη ραδιενεργό δράση, το απεμπλουτισμένο ουράνιο, που ακτινοβολεί αμείωτα, παρουσιάζει και έντονη χημική τοξικότητα παρόμοια με αυτή του πλουτωνίου».

Ανατρέχοντας στο δημοσίευμα της εφημερίδας «Τα Νέα» (2001) σε ένα κείμενο που είχε τη μορφή ερωτήσεων – απαντήσεων αντλούνται περισσότερα συμπεράσματα για τις επιπτώσεις που δημιουργούν αυτά τα όπλα. Απαντούν οι: Γιάννης Δατσέρης δρας πυρηνικός γιατρός, ο διευθυντής του Εργαστηρίου Ελέγχου Ραδιενέργειας στο ΕΚΕΦΕ «Δημόκριτος» Παναγιώτης Κρητίδης, ο ερευνητής του «Δημοκρίτου» Νίκος Κατσαρός, ο καθηγητής Λευτέρης Οικονόμου και ο Κώστας Παπαστεφάνου, αναπληρωτής καθηγητής της Φυσικής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Το δημοσίευμα προκλήθηκε, λόγω της ανησυχίας που εκφράστηκε από κατοίκους της Βορείου Ελλάδας από τη χρήση βομβών ουρανίου – 238 στη Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο, προκειμένου να γνωρίζουν το ποσοστό έκθεσής τους στον κίνδυνο. Η συγκεκριμένη επιστημονική ομάδα δεν απέκλεισε την πιθανή περιβαλλοντική μόλυνση στην περιοχή της Βορείου Ελλάδας, όχι όμως στο σύνολο της επικράτειας της χώρας. Συγκεντρωτικά, παραθέτονται τα κυριότερα αποτελέσματα των απαντήσεών της, όπως εκφράστηκαν στο δημοσίευμα. Απαντήθηκαν 31 ερωτήματα, που εστίαζαν στη χρήση των όπλων και των επιπτώσεων που δημιουργούν στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Συγκεκριμένα:

• Για την πρόσληψη από τον ανθρώπινο οργανισμό, απάντησαν:

Η έκθεση στο ουράνιο-238 μπορεί να είναι επιβλαβής για την υγεία του ανθρώπου. Κατά την εισπνοή, το ουράνιο-238 μπορεί να μπει στους πνεύμονες και μακροπρόθεσμα να προκαλέσει καρκίνο του πνεύμονα. Επίσης, μπορεί να εγκατασταθεί στα οστά και να προκαλέσει διάφορες μορφές καρκίνου, προσβολή στο αίμα, λευχαιμία, μελανώματα κ.ά. Το ουράνιο είναι επίσης εξαιρετικά τοξικό ως ουσία και αυτός ο συνδυασμός της ραδιενέργειας και της τοξικότητάς του, μπορεί να επιδεινώσει αρνητικά τη δημόσια υγεία. Το ουράνιο – 238 δεν αφήνει ανεπηρέαστους τους στρατιώτες που κάνουν χρήση και ιδιαίτερα εκείνους που εισπνέουν τη σκόνη που δημιουργεί. Από τον ανθρώπινο οργανισμό προσλαμβάνεται με τρεις τρόπους:

1. Άμεση επαφή με ανέπαφα βλήματα ή υπολείμματά τους, την εισπνοή σωματιδίων και σκόνης.
2. Κατά τη δημιουργία εκρήξεων βλημάτων.
3. Από τη μεταφορά μέσω της τροφικής αλυσίδας.

• Για τους τρόπους που χρησιμοποιούνται τα όπλα, ανέφεραν:

Χρησιμοποιούνται ως περίβλημα σε βλήματα που χρησιμεύουν για την καταστροφή τανκς, γεφυρών και άλλων οχυρωματικών έργων, καθώς και σε κάθε μορφή αρμάτων μάχης. Πρόκειται για ένα πολύ σκληρό υλικό που διεισδύει, εκρήγνυται και διαλύει τον στόχο.

• Για τη διάρκεια ζωής του ουρανίου -238, δήλωσαν:

Η διάρκεια ζωής του ουρανίου-238 αντιστοιχεί σε 4,46 δισεκατομμύρια χρόνια. Το βολφράμιο ή το τιτάνιο, είναι εξίσου σκληρά όσο και το ουράνιο και χαρακτηρίζονται οικολογικά, όμως είναι πολύ δαπανηρά.

• Τέλος, απάντησαν για το αποτύπωμα που αφήνουν στο περιβάλλον:

Είναι δύσκολο, να καθαριστεί το περιβάλλον μετά τη ρήψη βλημάτων αυτού του τύπου, Ωστόσο, δίνεται η δυνατότητα με δύο τρόπους:

1. Με την αφαίρεση πάχους 10 περίπου εκατοστών της μολυσμένης επιφάνειας και στη συνέχεια της ασφαλούς μεταφοράς του όγκου των μπαζών σε ασφαλή αποθήκευση σε ορυχεία.
2. Υπάρχει και μία δεύτερη περίπτωση, όταν πάνω από το μολυσμένο χώμα προστεθεί ή να αναμειχθεί με άλλο καθαρό.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί τη δεύτερη περίπτωση χρήσης τέτοιων όπλων στην Ευρώπη. Σήμερα είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί μια δημόσια εκστρατεία ενημέρωσης, για να διασφαλιστεί ότι οι εθνικοί στρατοί, θα πρέπει να αποφεύγουν τον χειρισμό αυτών των όπλων. Η τεκμηρίωση δίνεται μέσα από την επιστημονική έρευνα και τα στοιχεία που παρέθεσαν οι εκπρόσωποι της ακαδημαϊκής κοινότητας που φιλοξενούνται στο δημοσίευμα. Η Ευρώπη βίωσε δύο καταστροφικούς παγκόσμιους πολέμους. Έκτοτε, οι εθνικοί λαοί εργάστηκαν για την ειρήνη και την ομαλή συμβίωση, υπερπηδώντας όποια εμπόδια έθετε η διαφορετικότητάς τους. Βρισκόμαστε ένα βήμα πριν την κλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία. Η Αγγλία, θέλει να στείλει βόμβες με ραδιενεργή σύνθεση, προκαλώντας την μεγαλύτερη πυρηνική δύναμη του κόσμου (αριθμός πυρηνικών κεφαλών). Και όλα αυτά συμβαίνουν στη γειτονιά μας. Συμβαίνουν σε μία περιοχή που φιλοξενεί 100.000 περίπου έλληνες απόδημους.