Στις εκδηλώσεις που διοργάνωσε η Ισραηλίτικη Κοινότητα Ρόδου στο πλαίσιο των «Ημερών Μνήμης» για τον εκτοπισμό των Εβραίων της Ρόδου και της Κω, παραβρέθηκε ο δήμαρχος Ρόδου κ. Φώτης Χατζηδιάκο.
Νωρίς το πρωί τελέστηκε επιμνημόσυνη δέηση στη μνήμη των Ροδίων και Κώων θυμάτων του Ολοκαυτώματος, στη Συναγωγή Kahal Salom στη Μεσαιωνική Πόλη και ακολούθησε η κατάθεση στεφάνων στο Μνημείο του Ολοκαυτώματος, στην Πλατεία Εβραίων Μαρτύρων.
Ακολουθεί η ομιλία του Δημάρχου Ρόδου κ Φώτη Χατζηδιάκου.
Η Ρόδος, μέσα στη μακρόχρονη ιστορία της αποτέλεσε και αποτελεί ένα τόπο συνάντησης, ένα σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ανατολή και Δύση, σε Νότο και Βορά ανάμεσα σε λαούς με διαφορετικές παραδόσεις, κουλτούρα, γλώσσα, ένας τόπος ανταλλαγής πρώτων υλών, ιδεών, πολιτισμών.
Μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο η πόλης της Ρόδου αποτελείτο από ένα πληθυσμιακό κράμα με σημαντικές γλωσσικές και θρησκευτικές κοινότητες: Ορθοδόξων και Καθολικών Χριστιανών, Μουσουλμάνων, Εβραίων, Αρμενίων και άλλους Ευρωπαίους, το οποίο συνετέλεσε στην διαμόρφωση της πολιτισμικής ιδιοπροσωπίας της και της πολυπολιτισμικότητας φυσιογνωμίας της.
Η εβραϊκή παρουσία στα Δωδεκάνησα χαρακτηρίζεται από μακρά διάρκεια και αξιόλογη πορεία. Η μεγαλύτερη δημογραφικά και οικονομικά δραστήρια εβραϊκή κοινότητα βίωσε κατά την περίοδο της ιπποτοκρατίας διακρίσεις, σκληρά περιοριστικά μέτρα και απελάσεις. Η κατάληψη της Ρόδου από τους Οθωμανούς στο τέλος του 16ου αιώνα σήμαινε μια περίοδο μεγαλύτερης ασφάλειας για τον εβραϊκό πληθυσμό του νησιού. Το γεγονός αυτό συνέβαλε στην ανάπτυξη της εμπορικής, οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας του. Μετά τον θάνατο του Σουλεϊμάν τα μεσαία και χαμηλότερα στρώματα της εβραϊκής κοινότητας οδηγούνται σε οικονομικές δυσχέρειες. Κατά τον 18Ο αιώνα η παρουσία φωτισμένων ραββίνων στη Ρόδο, την κατέστησε μια «μικρή Ιερουσαλήμ» προσδίδοντας της ξεχωριστή αίγλη μεταξύ των Κοινοτήτων της Ανατολής. Η σημαντική εμπορική και οικονομική δραστηριότητα των Εβραίων της Ρόδου συνεχίστηκε στις αρχές του 19ο αιώνα. Ωστόσο κατά τα τέλη του 19ου αιώνα η επιβολή βαριάς φορολογίας σε συνδυασμό με τις επιπτώσεις ενός μεγάλου σεισμού και μιας πυρκαγιάς είχαν ως αποτέλεσμα την μείωση της οικονομικής δραστηριότητας της Εβραϊκής Κοινότητας.
Οι ιστορικές επιρροές, από την Ιπποτοκρατία, την Τουρκοκρατία, την Ιταλοκρατία και εν συνεχεία την Γερμανική κατοχή και την Βρετανική παρουσία επηρεάζουν την παρουσία και την πορεία της εβραϊκής Κοινότητας.
Μετά την κατάρρευση του ‘ Αξονα, οι Γερμανοί ανέλαβαν τις κατεχόμενες από τους Ιταλούς περιοχές. Τον Ιούλιο του 1944 στοχοποιήθηκαν οι εβραϊκές Κοινότητες της Ρόδου και της Κω από τα Ες -Ες. Στις 18 Ιουλίου οι Εβραίοι διατάχθηκαν να παρουσιαστούν στο κτήριο της Αεροπορικής Διοίκησης στην πόλη της Ρόδου. Πέντε μέρες μετά, όλα τα μέλη της κοινότητας φορτωμένοι στα αμπάρια τριών μικρών φορτηγών πλοίων αναχώρησαν για την Λέρο, όπου προστέθηκαν και 100 μέλη της εβραϊκής Κοινότητας της Κω. Μετά από 8 ημέρες στη θάλασσα και υπό φρικιαστικές συνθήκες χωρίς φαγητό και νερό, όσοι απέμειναν έφθασαν στον Πειραιά. Αφού χτυπήθηκαν και βασανίστηκαν από τα Ες -Ες επιβιβάστηκαν σε τρένα για το ΄Αουσβιτς .
13 ημέρες ταξίδι με προορισμό τον θάνατο. ΄Αουσβιτς , Νταχάου, Μπέργκεν-Μπέλσεν. Καταναγκαστικά μέτρα, θάλαμοι αερίων, βασανιστήρια, συνθήκες ακραίας βαρβαρότητας, θάνατος. Επιβίωσαν μόνο 163 άτομα. Η ακμάζουσα πολυπληθής εβραϊκή κοινότητα της Ρόδου με βαθιές ιστορικές ρίζες πέφτει θύμα της πιο απάνθρωπης και φονικά προσχεδιασμένης προσπάθειας εξόντωσης ενός λαού.
Οι ημέρες μνήμης, για την απώλεια των συμπολιτών μας, των Εβραίων της Ρόδου, που βίωσαν τον βίαιο ξεριζωμό από τον τόπο, που γεννήθηκαν και υπήρξαν θύματα της πιο βίαιης και απάνθρωπης συμπεριφοράς των ναζί παραμένουν πάντα ζωντανές. Αυτές οι ημέρες μνήμης αποτελούν μνήμες θλίψης για την απαξίωση της ανθρώπινης φύσης και για την συντριβή των πανανθρώπινων αξιών του ανθρωπισμού.
Η εβραϊκή κοινότητα της Ρόδου πιστοποιεί την ιστορική μοναδικότητα του νησιού μας ως γεωπολιτικού, αλλά και πολιτισμικού κέντρου σύγκλισης και συνύπαρξης διαφορετικών πολιτισμών και θρησκειών.
Η Ισραηλίτικη κοινότητα της Ρόδου 74 χρόνια μετά υπάρχει. Οι άνθρωποι της, η εβραϊκή συνοικία, τα μνημεία, η συναγωγή και το μουσείο της αποτελούν στοιχεία απόδειξης της ιστορικής αυτής συνύπαρξης των πολιτισμών.
Οι πανανθρώπινες αξίες της αλληλεγγύης, του αλληλοσεβασμού και της υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων αποτελούν την βάση της συνεργασίας και της ειρηνικής συνύπαρξης των πολυπολιτισμικών ή και πολυθρησκευτικών κοινωνιών και μπορούν να εγγυηθούν τη σταθερότητα και την ευημερία στη ευαίσθητη αυτή περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Ο Δήμος Ρόδου, στέκεται με σεβασμό και σ’ αυτήν την ιστορική στιγμή και αποτίουμε τον οφειλόμενο φόρο τιμής για την απώλεια τόσων ψυχών. Ας διατηρήσουμε άσβεστη τη μνήμη τους.
Ο ΔΗΜΑΡΧΟΣ ΡΟΔΟΥ
ΦΩΤΗΣ ΧΑΤΖΗΔΙΑΚΟΣ
