Έναν ιδιαίτερο ρόλο στην επιστήμη και στην κοινωνία έχει αναλάβει τα τελευταία χρόνια ο καθηγητής Ζανγκ Γιόνγκζεν (Zhang Yongzhen), ο οποίος «ακολουθεί» χιλιάδες άγνωστους ιούς. Ωστόσο, για τον κορονοϊό που το τελευταίο διάστημα ταλανίζει την ανθρωπότητα, κατάλαβε από την πρώτη στιγμή ότι πρόκειται για κάτι ιδιαίτερα κακό.
Ήταν περίπου στις 13:30 της 3ης Ιανουαρίου, όταν στο Κλινικό Κέντρο Δημόσιας Υγείας της Σαγκάης έφτασε ένα μεταλλικό κουτί, όπου είχε συσκευασμένα σε ξηρό πάγο επιχρίσματα από έναν ασθενή που έπασχε από μια περίεργη πνευμονία που σάρωνε την κεντρική πόλη της Ουχάν.
Όμως, δεν φανταζόταν πως αυτό το κουτί, θα αποτελέσει το… κουτί της Πανδώρας όχι μόνο για την πατρίδα του την Κίνα, αλλά για όλη την ανθρωπότητα.
Ο καθηγητής, σε αποκλειστική του συνέντευξη στο περιοδικό Time, ανέφερε πως μέχρι τις 2 τα ξημερώματα της 5ης Ιανουαρίου, αυτός με μια ομάδα επιστημόνων κατάφερε να απομονώσει το πλήρες γονιδίωμα του ιού, για τον οποίο «τότε συνειδητοποίησα ότι αυτός ο ιός σχετίζεται στενά με το SARS, πιθανώς στο 80%. Σίγουρα, ήταν πολύ επικίνδυνος. Μας πήρε πολύ λίγο για να το συνειδητοποιήσουμε, λιγότερο από 40 ώρες».
Στη συνέχεια ο Ζανγκ Γιόνγκζεν κάλεσε άμεσα τον δρ. Ζάο Σου (Zhao Su), επικεφαλής στο Κεντρικό Νοσοκομείο της Γουχάν και ζήτησε τα κλινικά δεδομένα του σχετικού ασθενούς. «Δεν μπορούσα να πω ότι ήταν πιο επικίνδυνος από τον SARS, αλλά του ανέφερα ότι ήταν σίγουρα πιο επικίνδυνος από τη γρίπη ή τη γρίπη των πτηνών H5N1».
Επόμενη κίνησή του ήταν να έρθει σε επαφή με το υπουργείο Υγείας της Κίνας και ταξίδεψε στη Ουχάν, όπου μίλησε με κορυφαίους επιστήμονες κατά τη διάρκεια ενός δείπνου στις 8 Ιανουαρίου.
«Δύο ήταν τα σενάρια: πρώτον ότι ήταν ένας ιός τύπου SARS. Δεύτερον, ότι ο ιός μεταδίδεται από την αναπνευστική οδό. Και έτσι, είχα δύο προτάσεις: να λάβουμε κάποια έκτακτα δημόσια μέτρα για την προστασία από αυτήν την ασθένεια. Επίσης, οι κλινικές θα πρέπει να αναπτύξουν αντιιικές θεραπείες».
«Όταν δημοσιεύσαμε το γονιδίωμα στις 5 Ιανουαρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες σίγουρα ήξεραν για αυτόν τον ιό»
Στη συνέχεια, ο καθηγητής επέστρεψε στη Σαγκάη και ετοιμάστηκε για να ταξιδέψει στο Πεκίνο για περισσότερες συναντήσεις. Το πρωί της 11ης Ιανουαρίου βρισκόταν στο αεροδρόμιο Hongqiao της Σαγκάης, όταν έλαβε ένα τηλεφώνημα από έναν συνάδελφο του, τον καθηγητή Έντουαρντ Χολμς (Edward Holmes) από το Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ. Εκείνος του ζήτησε την άδειά του για τη δημοσιοποίηση της ανακάλυψης.
«Ζήτησα από τον Έντι (Χολμς) να μου δώσει ένα λεπτό για να σκεφτώ», θυμήθηκε ο Ζανγκ και συνέχισε: «Τότε είπα “εντάξει”». Και ενώ ο Ζανγκ ταξίδευε στα 35.000 πόδια για τις επόμενες δύο ώρες, ο συνάδελφός του προχώρησε σε μια ανάρτηση στον ιστότοπο Virological.org, η οποία προκάλεσε σοκ στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα. Όταν πλέον είχε πιάσει έδαφος, είδε την ανακάλυψή του να γίνεται παγκόσμιο θέμα.
Αξιωματούχοι ζήτησαν εξηγήσεις από το εργαστήριο του. «Ίσως δεν μπορούσαν να καταλάβουν πώς αποκτήσαμε την ακολουθία του γονιδιώματος τόσο γρήγορα. Ίσως δεν μας πίστευαν πλήρως. Πιστεύω λοιπόν ότι ήταν φυσιολογικό οι αρχές να ελέγξουν το εργαστήριό μας, τα πρωτόκολλά μας», είπε.
Πολλοί κατέκριναν τον καθηγητή και διερωτήθηκαν γιατί δεν είχε δημοσιοποιήσει νωρίτερα την ανακάλυψή του. Ο ίδιος σημείωσε ότι είχε κάνει αναφορά για το γονιδίωμα στο Εθνικό Κέντρο Πληροφοριών Βιοτεχνολογίας των ΗΠΑ (NCBI) στις 5 Ιανουαρίου -ένας ισχυρισμός που επιβεβαιώνεται από την ημερομηνία υποβολής που αναφέρεται στο Genbank του κυβερνητικού ιδρύματος των ΗΠΑ.
«Όταν δημοσιεύσαμε το γονιδίωμα στις 5 Ιανουαρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες σίγουρα ήξεραν για αυτόν τον ιό», σημείωσε.
Αλλά μπορεί να χρειαστούν ημέρες ή και εβδομάδες για να εξετάσει το NCBI μια υποβολή, και δεδομένης της σοβαρότητας της κατάστασης και υποστηριζόμενος από την παρότρυνση των συναδέλφων, ο Zhang επέλεξε να επισπεύσει την κυκλοφορία της ανακάλυψης στο κοινό, δημοσιεύοντάς την στο διαδίκτυο.
Είναι μια απόφαση που διευκόλυνε την ταχεία ανάπτυξη δοκιμαστικών συσκευών, καθώς και την πρώιμη συζήτηση για τα αντιιικά και πιθανά εμβόλια, σύμφωνα με το δημοσίευμα.
