Ένα εκτενές αφιέρωμα στο ακριτικό νησί της Καρπάθου δημοσίευσε πριν λίγες ημέρες το National Geographic με τίτλο «Κάρπαθος: Μπορούν οι κρυμμένοι θησαυροί αυτού του ελληνικού νησιού να δελεάσουν τους ταξιδιώτες;». Η δημοσιογράφος που ταξίδεψε στο δεύτερο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων μετά τη Ρόδο, σχολιάζει στο άρθρο της τόσο το πόσο δυσπρόσιτο είναι το νησί, όσο και το γεγονός ότι σημειώνει ανερχόμενο τουρισμό, διατηρώντας, ταυτόχρονα, τις αρχαίες παραδόσεις του.
National Geographic: Η δύσκολη προσέγγιση του νησιού και η αίσθηση αυτάρκειας των κατοίκων του
Παρά το γεγονός ότι είναι το δεύτερο μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων μετά τη Ρόδο, υπάρχει ένα έντονο αίσθημα αποσύνδεσης στην Κάρπαθο. Το πλοίο από την Αθήνα διαρκεί 28 ώρες, και παρόλο που η Κάρπαθος διαθέτει διεθνές αεροδρόμιο, υπάρχουν απευθείας πτήσεις από λίγες μόνο χώρες, όπως η Ιταλία, η Ολλανδία και το Βέλγιο.
Οι Καρπάθιοι έχουν, επίσης, καταφέρει να διατηρήσουν μια βαθιά αίσθηση αυτάρκειας και ανεξαρτησίας, ειδικά στη βόρεια πλευρά του νησιού όπου οι περισσότερες οικογένειες εξακολουθούν να ασχολούνται με τη γεωργία και την κτηνοτροφία για να επιβιώσουν. Σε πολλά νοικοκυριά, το τυρί και το βούτυρο παρασκευάζονται με γάλα από τα πρόβατα και τα κατσίκια τους και δεν είναι ασυνήθιστο οι οικογένειες να παράγουν το δικό τους μέλι, κρασί και ελαιόλαδο.
Η άνοδος του τουρισμού στην Κάρπαθο
Μέχρι πρόσφατα, οι μόνοι καλοκαιρινοί επισκέπτες της Κάρπαθου ήταν τα παιδιά και τα εγγόνια των ντόπιων που είχαν μετακομίσει στο εξωτερικό στην Αμερική από τη δεκαετία του 1950 έως τη δεκαετία του ’70 και περνούσαν τους καλοκαιρινούς μήνες επισκεπτόμενους συγγενείς.
Το 2016, όμως, αναφέρει το δημοσίευμα, η κυρία Ευαγγελία Αγαπίου ίδρυσε την Ecotourism Karpathos, όταν συνειδητοποίησε ότι το νησί, ακόμα και για τους περισσότερους Έλληνες, άρχιζε να βλέπει περισσότερους τουρίστες τους καλοκαιρινούς μήνες. Τους ενδιέφεραν συγκεκριμένα οι υπαίθριες δραστηριότητες –wind surfing, πεζοπορία και παρατήρηση πουλιών– καθώς και οι τοπικές παραδόσεις, όπως η ετήσια γιορτή του Πάσχα, όταν οι ντόπιοι φορούν πολύχρωμα παραδοσιακά ρούχα. Η Αγαπίου παρέχει ευκαιρίες που κυμαίνονται από πεζοπορικές εκδρομές που περιλαμβάνουν καθαρισμό παραλίας έως διαμονή σε καταλύματα με ηλιακή ενέργεια.
«Το όραμά μου είναι να βοηθήσω τους ανθρώπους εδώ στην Κάρπαθο -που δεν είναι ένα τουριστικό νησί όπως η Μύκονος, η Σαντορίνη, η Κρήτη ή η Ρόδος- να δουν μια διαφορετική πλευρά του τουρισμού», εξηγεί. «Είδα πώς, σε 10 χρόνια, η κοινωνία μας άλλαξε λόγω του μαζικού τουρισμού, πώς οι παραδόσεις μας έχουν χαθεί τώρα».
Τα προβλήματα που προέκυψαν από τον αυξημένο τουρισμό
Σε σύγκριση με τουριστικά hot spots όπως η Μύκονος και η Σαντορίνη, νησιά που αντιμετωπίζουν εδώ και καιρό ζητήματα όπως η σωστή διαχείριση των απορριμμάτων και το πόσιμο νερό, η Κάρπαθος έχει ένα πλεονέκτημα: την καθυστερημένη άφιξή της στον τουριστικό κλάδο. Αυτό έδωσε χρόνο στους ντόπιους να εξετάσουν τι συμβαίνει σε άλλα νησιά, κάτι που, λέει η Αγαπίου, τους βοήθησε «να αποφύγουν πολλά προβλήματα και να μην επικεντρωθούν στον μαζικό τουρισμό, καθώς είναι η μόνη λύση».
Όμως τα πράγματα στο νησί αλλάζουν. Τα τελευταία χρόνια, η Κάρπαθος γνωρίζει μια σταθερή αύξηση των τουριστών που αναζητούν μια πιο ασυνήθιστη εμπειρία και να αποφύγουν τη μεγάλη πολυκοσμία σε πιο δημοφιλή νησιά. Αυτό έφερε απτό οικονομικό όφελος στο νησί, αλλά μαζί με ένα σωρό άλλα προβλήματα -την έλλειψη φυσικού πόσιμου νερού και την αυξανόμενη ανάγκη για κατάλληλη εγκατάσταση ανακύκλωσης, μεταξύ άλλων.
Ωστόσο, ένα άλλο πρόβλημα είναι ο πολύ πραγματικός κίνδυνος περιβαλλοντικής υποβάθμισης που αντιμετωπίζει το νησί λόγω της έλλειψης κατάλληλης συλλογής, μεταφοράς, επεξεργασίας και διάθεσης των απορριμμάτων που παράγονται στο νησί, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες που ο πληθυσμός των 4.000 ατόμων αυξάνεται εκθετικά. Το 2019, το νησί υποδέχθηκε περίπου 190.000 επισκέπτες.
Εστίαση στον οικοτουρισμό
Ένας τρόπος με τον οποίο το νησί μπορεί να αποφύγει τον μαζικό τουρισμό είναι η επέκταση της τουριστικής περιόδου με δραστηριότητες που συμβαίνουν εκτός εποχής στην Ελλάδα. Αυτό περιλαμβάνει εκδρομές παρατήρησης πουλιών κατά τη διάρκεια της μετανάστευσης του γερακιού της Ελεονώρας, το οποίο κάνει μια στάση για μήνες στην Κάρπαθο πριν συνεχίσει για τη Μαδαγασκάρη.
Μια σημαντική πτυχή του έργου της Αγαπίου είναι η συμμετοχή όσο το δυνατόν περισσότερων ντόπιων -είτε μέσω επιδείξεων παραδοσιακής οινοποίησης είτε μέσω νυχτερινών εκδρομών για ψάρεμα με ντόπιους ψαράδες.
Με αυτόν τον τρόπο, η Αγαπίου ελπίζει, επίσης, ότι οι ντόπιοι θα αρχίσουν να βλέπουν γιατί ο οικοτουρισμός, αντί για τον μαζικό τουρισμό, είναι ο δρόμος προς τα εμπρός για την Κάρπαθο.
«Στα αγγλικά, ο ορισμός του «eco» είναι πιο «οικολογικός»», λέει η Αγαπίου. «Οίκος στην ελληνική γλώσσα σημαίνει το σπίτι, τη γη, την κοινότητα. Οπότε, αυτό είναι οικοτουρισμός -να φέρεις ανθρώπους κοντά».
