της παιδοψυχολόγου Παυλίδη Σοφία
Ο φόβος για το σκοτάδι είναι πολύ συνηθισμένος στην παιδική ηλικία. Αρκετά παιδιά, καθώς μεγαλώνουν, φοβούνται το σκοτάδι και όλα τα “μυστήρια” που ζωντανεύουν στο δωμάτιό τους μόλις σβήσει το φως.. Για τον γονέα, ο φόβος του σκοταδιού φαίνεται αστείος και παράλογος. Σ’ ένα παιδί όμως ο φόβος αυτός είναι ικανός να επηρεάσει την καθημερινή του λειτουργικότητα (π. χ να μην μπορεί να κοιμηθεί το βράδυ μόνο του) ή να του προκαλεί έντονη συναισθηματική αναστάτωση και ανασφάλεια.
Υπάρχουν κάποιες πρακτικές οδηγίες που μπορούν να βοηθήσουν τους γονείς να μειώσουν την ένταση του συγκεκριμένου φόβου στα παιδιά τους:
–Σεβαστείτε τον φόβο των παιδιών. Είναι σημαντικό να σκύβουμε με σεβασμό πάνω στους φόβους του παιδιού μας. Αντί να πείτε « Είναι δυνατόν να φοβάσαι το σκοτάδι;» είναι καλύτερο να πείτε «Ναι, καμιά φορά το σκοτάδι μπορεί να μας τρομάξει» ή «και εγώ όταν ήμουν στην ηλικία σου φοβόμουνα στα σκοτεινά». Έτσι ανοίγουμε το πεδίο στο παιδί να μιλήσει για τους φόβους του, χωρίς να το κριτικάρουμε ή να το κοροϊδεύουμε, ώστε να μπορέσει πιο εύκολα να τους εξωτερικεύσει και να τους αντιμετωπίσει.
–Αποφύγετε τρομακτικά ερεθίσματα για τα παιδιά. Μην αφήνετε το παιδί σας να βλέπει τρομακτικές ταινίες /κινούμενα σχέδια, ή να διαβάζει ιστορίες που υποψιάζεστε ότι μπορεί να το επηρεάσουν αρνητικά ή να το φοβίσουν. Οι ιστορίες αυτές μπορεί να «ξαναζωντανεύουν» όταν πέφτει ένα παιδί για ύπνο. Αντίθετα, υπάρχουν παραμύθια που διαπραγματεύονται με όμορφο τρόπο θέματα, όπως διάφορους φόβους των παιδιών, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να αναγνωρίσει τις δικές του αγωνίες ή ανησυχίες όταν ταυτίζεται με τους χαρακτήρες ή τις καταστάσεις του παραμυθιού, και να του δώσουν εναλλακτικούς τρόπους να τις διαχειριστεί.
–Φως και Έρευνα στο δωμάτιό του! Βάλτε περισσότερο φως στο δωμάτιό του: για ένα τρομαγμένο παιδάκι μια χαμηλής έντασης λάμπα θα μπορούσε να λειτουργήσει ανακουφιστικά δίνοντας αρκετό φως στο δωμάτιο ώστε να διαγράφονται ρεαλιστικά τα οικεία αντικείμενα και τα παιχνίδια του. Στο σκοτάδι τα πάντα μεγεθύνονται ή μπορεί να κάνουν απειλητικές σκιές που η φαντασία του παιδιού να τις μετατρέψει σε κάτι τρομακτικό. Επίσης, αν το παιδί σας επιμένει πως η κακιά μάγισσα είναι κάτω από το κρεβάτι του, κάντε μαζί του μια λεπτομερή επιτόπια έρευνα πριν πέσει να κοιμηθεί. Μπορεί αυτό να το καθησυχάσει, μπορεί και όχι. Τουλάχιστον , δείχνετε στο παιδί σας ότι διατηρείτε τον πλήρη έλεγχο του σπιτιού, ακόμα και όταν κοιμάστε και είναι σβηστά τα φώτα.
–Ηρεμήστε το παιδί σας με την δική σας ψυχραιμία. Αν το παιδί σας φωνάζει φοβισμένο κατά τη διάρκεια της νύχτας, δοκιμάστε να πάτε κοντά του και να το ηρεμήσετε χωρίς να ανάψετε μεγάλα φώτα. Εξηγήστε στο παιδί ότι τα αντικείμενα στο δωμάτιό του είναι ακριβώς τα ίδια στο φως και στο σκοτάδι. Δείξτε υπομονή και ψυχραιμία και μην ενισχύσετε το φόβο του με έντονες αντιδράσεις από την πλευρά σας. Μην κοιμάστε μαζί με το παιδί σας επειδή φοβάται το σκοτάδι. Με αυτού του τύπου τους χειρισμούς μπορεί να παγιώσετε τους φόβους του, και τελικά το παιδί να πιστέψει ότι υπάρχει βάσιμος λόγος να ανησυχεί, γι’ αυτό και η μαμά τον αφήνει να κοιμηθεί μαζί της..
–Αποφύγετε τρομακτικές απειλές ως μέθοδο πειθαρχίας. Είναι αυτονόητο ότι δεν ενδείκνυνται να χρησιμοποιείτε απειλές του τύπου «Αν δεν είσαι φρόνιμο κορίτσι θα έρθει να σε πάρει η μάγισσα», ή « Τα κακά παιδιά τα παίρνει ο λύκος», ούτε εσείς ούτε άλλα άτομα που βοηθούν στο μεγάλωμα των παιδιών σας, διότι τέτοιου τύπου μέθοδοι εκτός από το ότι είναι αντιπαιδαγωγικές, έχει φανεί στην πράξη ότι ενισχύουν τα άγχη και τις φοβίες στα παιδιά.
–Βοήθεια από ειδικό. Σε περίπτωση που ο φόβος παραμένει για μεγάλα χρονικά διαστήματα και βιώνεται ιδιαίτερα έντονα από το παιδί, ενδείκνυται η παρέμβαση του ειδικού, ο οποίος μέσα από την κατάλληλη συμβουλευτική προς τους γονείς και την παρέμβαση προς το παιδί, μπορεί να βοηθήσει ώστε τα έντονα φοβικά συναισθήματα να υποχωρήσουν.
