Ο Λαός της Ρόδου, λαβωμένος από την τούρκικη σκλαβιά, ήλπιζε στην απελευθέρωση του έστω και μετά από τέσσερεις αιώνες. Ούτε τότε όμως κατάφερε να απαλλαγεί από το ζυγό του κατακτητή, καθώς λίγους μήνες προτού η Ελλάδα απελευθερωθεί στους βαλκανικούς πολέμους του 1912, τα νησιά της Δωδεκανήσου, τα κατέλαβαν οι Ιταλοί. Έτσι, ξεκινά μια νέα υποδούλωση για τη Ρόδο, τώρα πια στους Ιταλούς κατακτητές, η οποία θα κρατήσει περίπου 35 χρόνια.
Στις 5 Μάιου 1912, οι Ιταλοί καταλαμβάνουν τη Ρόδο και εξαγγέλλουν φιλικό διάταγμα προς τους Ροδίτες. Πράγματι, πλέον οι Ροδίτες δεν βρίσκονταν στα χέρια βάρβαρων κατακτητών, αλλά πολιτισμένων, ευρωπαίων χριστιανών. Έτσι είχαν ελπίδες ότι σύντομα θα αναγνώριζαν την εθνική τους ταυτότητα. Η Ιταλία παρουσιάστηκε στα Δωδεκάνησα ως σύμμαχος, απελευθερωτής, ο λαός της επεφύλαξε ένθερμη υποδοχή και αναπτύχθηκε μια ελληνοιταλική φιλία. Οι Ιταλικές αρχές έφτιαξαν δρόμους, τα σχολεία αναβαθμίστηκαν, οι κάτοικοι άρχισαν να μορφώνονται, ήταν ελεύθεροι να διατηρούν τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και το βιοτικό τους επίπεδο άλλαξε από εξευτελιστικό σε αξιοπρεπές.
Τελικά, η Τουρκία αναγκάστηκε να υπογράψει ειρήνη με την Ιταλία και να δώσει τέλος στον Ιταλοτουρκικό πόλεμο με την υπογραφή της συνθήκη του Ouchy της Λωζάννης, με όρο τα Δωδεκάνησα να επιστραφούν στην Τουρκία.
Στις 22 Δεκεμβρίου 1912 ο λαός της Ρόδου αποφασίζει να διακηρύξει στην Αγγλία την ελληνικότητα των νησιών και να διαδηλώσει. Αυτό εξόργισε τους Ιταλούς και ήταν η έναρξη της βίαιης συμπεριφοράς τους ενάντια στους Ροδίτες. Ο Στρατός κατεβάζει όλες τις ελληνικές σημαίες και σταματούν τις θρησκευτικές τελετές. Αυτή ήταν η αρχή μιας σειράς συγκρούσεων, συλλήψεων και απελάσεων. Το 1914 εκτοπίσθηκαν όλοι όσοι αναμίχθηκαν στην φιλελεύθερη αυτή κίνηση που είχε ξεκινήσει και ο δήμος πλέον απαρτίζεται από Ιταλούς. Τώρα πλέον η Ιταλία προσάρτησε πραξικοπηματικά τα νησιά και δεν τα παρέδωσε στην Τουρκία, αλλά θα τα υπερασπιζόταν για λογαριασμό της προσωρινά, επισφραγίζοντας το γεγονός με τη συνθήκη του Λονδίνου το 1915.
Στο μεταξύ μεσολαβεί ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος και με το τέλος του, ο λαός της Ρόδου αποφασίζει να εξεγερθεί για ακόμα μια φορά, αλλά τώρα μυστικά. Με επικεφαλής τη Μητρόπολη, πραγματοποιείται δημοψήφισμα σε όλο το νησί και συλλαλητήρια που ορίστηκαν για τις 7 Απριλίου 1919 μετά την τελετή της Αναστάσεως. Οι Ιταλικές αρχές δεν κατάφεραν να εμποδίσουν το συλλαλητήριο, παρά τις συλλήψεις, καταδιώξεις και διωγμούς, αντιθέτως με την αντίσταση των Ροδιτών, η Ιταλία αναγκάστηκε να παραχωρήσει τα Δωδεκάνησα εκτός της Ρόδου στην Ελλάδα στις 29 Ιουλίου 1919. Η τύχη της Ρόδου θα οριζόταν 5 χρόνια αργότερα με δημοψήφισμα.
Η Τουρκία χάνει τον πόλεμο και παραχωρεί τα νησιά στους Ιταλούς, οι οποίοι πλέον τα προσαρτούν επίσημα με τη συνθήκη της Λωζάνης το 1923 και τα θεωρούν κτήση τους, όχι προσάρτηση, όχι αποικία. Τότε ξεκινάει η δεύτερη φάση της Ιταλικής κατοχής για τα νησιά, που βρίσκονται αντιμέτωπα πια με το σκληρό και βίαιο πρόσωπο των Ιταλών κατακτητών. Από το 1924 έως το 1936 διοικητής της Δωδεκανήσου τίθεται ο Mario Lago, άνθρωπος πολιτισμένος που προσπαθεί να κρατήσει τα προσχήματα. Αυτή του η στάση όμως δε βρίσκει σύμφωνο τον de Vecchi, ο οποίος θα τον διαδεχθεί στη διοίκηση το 1936. Έκτοτε άνθρωποι δικοί του ήλεγχαν όλο το νησί, η Ιταλική γλώσσα έγινε υποχρεωτική στα σχολεία, απαγορεύθηκε η φοίτηση αποφοίτων στα ελληνικά πανεπιστήμια, έλαβαν αυστηρά περιοριστικά μέτρα για τη γεωργία και έτσι άρχισε σιγά σιγά ο τέλειος εξιταλισμός και αφελληνισμός του λαού.
Η δεύτερη φάση της Ιταλοκρατίας στη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα, ήταν η εποχή του φασισμού. Παρόλα αυτά επί Ιταλών, έγιναν πολλά έργα κοινής ωφέλειας όπως διάνοιξη δρόμων, ίδρυση μουσείων και αρχαιολογικής υπηρεσίας, εκκαθάριση του χώρου του κάστρου, τουριστική προβολή της Ρόδου κ.α. , αλλά οι κάτοικοι θεωρούνταν Ιταλοί υπήκοοι της Δωδεκανήσου, με κύριο μέλημα των αρχών τον αφελληνισμό τους. Αυτό το επιδίωκαν με επιβλητικές ιταλικές γιορτές, με μικτούς γάμους, με κατάργηση του ελληνικού τύπου κ.α.
Με την κήρυξη του πολέμου το 1939, η Ρόδος βρίσκεται σε συναγερμό πολέμου και αν και αποκομμένη από τα νέα της υπόλοιπης Ελλάδας, συμπαραστεκόταν ηθικά στον ελληνισμό που αγωνιζόταν. Με την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα το 1941, κάποιοι από αυτούς εγκαταστάθηκαν και στη Ρόδο, οι οποίοι επικράτησαν των Ιταλών. Αυτό ήταν το τέλος της Ιταλικής κατοχής στα Δωδεκάνησα, τέλος βίαιο, απάνθρωπο που προκάλεσε τον οίκτο των ντόπιων, οι οποίοι προσπαθούσαν να το σταματήσουν παρά τα όσα είχαν υποφέρει από αυτούς.
Στους παρακάτω συνδέσμους, τα παιδιά από το γυμνάσιο Αφάντου, έχουν μια αξιόλογη μαρτυρία από τον κ. Στέργο Τσακίρη για την εποχή επί Ιταλών και μια μικρή ταινιούλα που έχουν γυρίσει!! αξίζει τον κόπο!!! Δείτε την!! Συγχαρητήρια παιδιά!!!
