Το στιβαρό, σχεδόν «γυμνό» κτίριο δεσπόζει στο βορειότερο άκρο του νησιού της Ρόδου.
Είναι το μακρινό πλάνο για το Ενυδρείο, αφού η κοντινή εικόνα για τον επισκέπτη είναι διαφορετική.
Επί της… υποδοχής βρίσκονται δύο γοργόνες, το μεταλλικό σύμπλεγμα που φυσικά δεν ανήκει στα εκθέματα του μουσείου.
Στην είσοδό του, που βρίσκεται στη νότια πλευρά του κτιρίου, κυριαρχεί η γαλάζια κόγχη με τα στρογγυλά παράθυρα που παραπέμπουν σε φινιστρίνια πλοίου, από όπου τα αντέγραψαν οι αρχιτέκτονες του μοντέρνου κινήματος, που κυριαρχούσε την περίοδο του Μεσοπολέμου.
Ανήκει στην αλυσίδα των υπέροχων κτιρίων που κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο της ιταλικής κατοχής στα Δωδεκάνησα (1912-1943) και ειδικά στη Ρόδο όπου άφησε έντονα τα σημάδια της στην παλιά πόλη.
Το «Νησί του Ηλιου», όπως ονομάζεται λόγω της αυξημένης ηλιοφάνειας, έχει ιστορία που χάνεται ανάμεσα στους μύθους.
Το τρίτο σε έκταση, μετά την Κρήτη και την Εύβοια, νησί της Ελλάδας απαντά στον Πλίνιο, τον Στράβωνα και τον Λουκιανό με διάφορες ονομασίες που σχετίζονται με τη χλωρίδα του, αλλά δεν είχαν ποτέ… τριαντάφυλλα (ρόδα).
Βρίσκεται στο σταυροδρόμι των θαλάσσιων διαδρομών της ανατολικής Μεσογείου και γι’ αυτό είχε σημαντική παρουσία σε όλες τις ιστορικές περιόδους.
Ο άφαντος Κολοσσός του, το γιγάντιο άγαλμα που δέσποζε στο αρχαίο λιμάνι, περιλαμβάνεται στα επτά θαύματα του κόσμου.
Το νησί πουλήθηκε το 1309 στο Τάγμα των Ιπποτών που είχε ιδρυθεί στην Ιερουσαλήμ.
Αναγκάστηκαν όμως να το παραδώσουν στους Οθωμανούς το 1522, έπειτα από πολύμηνη πολιορκία την οποία καθοδηγούσε ο ίδιος ο σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Μεγαλοπρεπής.
Υπό τουρκική κατοχή παρέμεινε ώς το 1912, οπότε τα Δωδεκάνησα πέρασαν στους Ιταλούς και, έπειτα από μια σύντομη γερμανική παρουσία, μόλις το 1947 ενώθηκαν με την υπόλοιπη Ελλάδα, παρά τα προβλεπόμενα στη Συνθήκη των Σεβρών, που είχαν υπογράψει τον Αύγουστο του 1920 ο Ελευθέριος Βενιζέλος με τον Κεμάλ Ατατούρκ.
Η ιταλική παρουσία, παρ’ όλο που διήρκεσε μόνον 31 χρόνια, έβαλε έντονη τη σφραγίδα της στην κοινωνική οργάνωση και κυρίως στην αρχιτεκτονική των νησιών, όπως καταγράφει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας Βασίλης Κολώνας στο βιβλίο του «Ιταλική αρχιτεκτονική στα Δωδεκάνησα».
Τα περισσότερα και σπουδαιότερα κτίρια κατασκευάστηκαν κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του Μάριο Λάγκο (1878-1950).
Πολιτικός και διπλωμάτης με σαφείς φασιστικές πεποιθήσεις, ανέλαβε τη διοίκηση των Δωδεκανήσων το 1924.
Πρώτο μέλημά του ήταν η πολεοδομική οργάνωση, που περιλάμβανε τη δημιουργία νέων οικισμών για τους Ιταλούς εποίκους.
Για τον σκοπό αυτό κάλεσε τον σπουδαίο πολεοδόμο Φλορεστάνο ντι Φάουστο, ο οποίος έδωσε έμφαση στην ανάδειξη της μεσαιωνικής πόλης και τη δημιουργία του νέου διοικητικού κέντρου.
Μαζί του ήρθαν και πολλοί αρχιτέκτονες, οι οποίοι σχεδίασαν τα κτίρια της Νέας Αγοράς, του Διοικητηρίου, του Ταχυδρομείου, της τράπεζας, της Λέσχης και του «Μεγάρου Φασισμού».
Κοινό χαρακτηριστικό τους είναι το επιτυχημένο πάντρεμα της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής με ενετικά στοιχεία και μοτίβα που χαρακτηρίζουν τα μνημεία του αραβικού κόσμου.
Στο εσωτερικό του Ενυδρείου οι επισκέπτες βρίσκονται μέσα σε σπηλιά | Το Ενυδρείο χωροθετήθηκε στην άκρη του διοικητικού κέντρου.
Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1934 και ολοκληρώθηκε μέσα σε ένα χρόνο για να στεγάσει το Βασιλικό Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας.
Μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα και έως το 1963 συνέχισε τη λειτουργία του ως περιφερειακός σταθμός του Υδροβιολογικού Ινστιτούτου και ήταν στην εποπτεία της Ακαδημίας Αθηνών.
Στη συνέχεια εντάχθηκε και παραμένει ώς σήμερα στο δυναμικό του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών (ΕΛΚΕΘΕ), καλύπτοντας σημαντικές δραστηριότητές του στους τομείς της εκπαίδευσης και της έρευνας που αφορούν τα οικοσυστήματα σε ολόκληρο το Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο.
Το Μουσείο της Ρόδου, ένα από τα δύο που διαθέτει το Κέντρο σε όλη την Ελλάδα, δέχεται πάνω από 200.000 επισκέπτες τον χρόνο.
Το κτίριο του Ενυδρείου σχεδιάστηκε από τον Αρμάντο Μπερναμπίτι (1900-1970), που υπογράφει και άλλα σημαντικά κτίρια στη Ρόδο, την Κω και το Λακκί της Λέρου.
Ο νεαρός αρχιτέκτονας, μετά την αποφοίτησή του από το Πανεπιστήμιο της Μπολόνια, εγκαταστάθηκε στο νησί μαζί με άλλους συναδέλφους του που είχαν ανταποκριθεί στην πρόσκληση του Μ. Λάγκο για την ανάδειξη των Δωδεκανήσων σε δυναμικό κομμάτι τής τότε ιταλικής αυτοκρατορίας.
Στις εξωτερικές γραμμές του ακολουθεί πιστά τις επιταγές της art deco, με καμπύλες απολήξεις σε όλους τους τοίχους και κυλινδρικό πύργο στο κέντρο του κτίσματος.
Ο αρχιτέκτονας έδωσε τον καλύτερο εαυτό του στο εσωτερικό του και εμπνεύστηκε τη διακόσμησή του από το θαλάσσιο βασίλειο.
Για το δάπεδο των διαδρόμων επιστράτευσε άσπρα και μαύρα βότσαλα από τις πανέμορφες ακτές του νησιού, τα οποία έχουν αναπτυχθεί με μαεστρία ώστε να σχηματίζουν θαλάσσιους οργανισμούς.
Στην οροφή χρησιμοποιήθηκαν τοπικές πέτρες πορώδους ψαμμίτη, που δίνουν την αίσθηση στον επισκέπτη ότι βρίσκεται σε σπηλιά.
Το αρχικό κτίριο, που έχει κηρυχθεί διατηρητέο από το υπουργείο Πολιτισμού και χαρακτηρίζεται κορυφαίο δείγμα της μοντέρνας αρχιτεκτονικής, στεγάζει το Ενυδρείο.
Διαθέτει δεκαοκτώ δεξαμενές, οι οποίες τροφοδοτούνται με θαλασσινό νερό, εξασφαλίζοντας υποδειγματικές συνθήκες για τα ψάρια και τα άλλα είδη που ζουν σε αυτές.
Είναι ένας μεγεθυντικός φακός που κάνει ζουμ στη θαλάσσια ζωή και συγκινεί τους επισκέπτες κάθε ηλικίας.
Συμπληρώθηκε το 1971 με λιτή προσθήκη που στεγάζει το Μουσείο όπου παρουσιάζεται υλικό από την πλούσια πανίδα της Μεσογείου, καθώς και τους ειδικούς χώρους της θαλάσσιας χελώνας.
Ο μαχητής
Στα πλούσια εκθέματα του Ενυδρείου περιλαμβάνεται το γκιζάνι, ένα μικρό ψάρι που ζει μόνο στα γλυκά νερά, σε πηγές και ρέματα της Ρόδου και περιλαμβάνεται στην Κόκκινη Βίβλο με τα υπό εξαφάνιση είδη της Ευρώπης. Χαρακτηρίζεται ψάρι-μαχητής, αφού έχει την ιδιότητα να αναπαράγεται με υψηλούς ρυθμούς και έχει αναπτύξει μηχανισμούς που του επιτρέπουν να επιβιώνει σε συνθήκες ξηρασίας.
Ο αρχιτέκτονας
Ο Αρ. Μπερναμπίτι θέλησε να εγκατασταθεί μόνιμα στη Ρόδο, όπου και παντρεύτηκε την επίσης ιταλικής καταγωγής Μαρία Τίτο, με ρίζες από τη Σμύρνη. Ο πατέρας της ήταν καπετάνιος και πλοιοκτήτης, ο οποίος είχε δώσει το πρώτο μεροκάματο στον Αριστοτέλη Ωνάση. Την άνοιξη του 1945 οι Βρετανοί είχαν συλλάβει τον Ιταλό αρχιτέκτονα λόγω της συνεργασίας του με το φασιστικό καθεστώς της χώρας του και τον έστειλαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων.
Ο διάδρομος
Το Ενυδρείο βρίσκεται δίπλα στην πλατεία Χαρίτου, με την οποία συνδέεται με ένα διάδρομο που κοσμείται με παραστάσεις από το σύνολο των Δωδεκανήσων.
Πηγή : efsyn.gr
