Αντιμέτωπη με ένα νέο διπλωματικό και στρατηγικό δίλημμα βρίσκεται η Ελλάδα, καθώς οι αυξημένες υποχρεώσεις της Πολεμικής Αεροπορίας (Π.Α.) στην περιοχή των Βαλκανίων, την καθιστούν αδύναμη να ανταποκριθεί παράλληλα και στο αίτημα των Βαλτικών χωρών (Εσθονία, Λετονία και Λιθουανία) περί συμμετοχής στην επιτήρηση του εναέριου χώρου τους.
Η Λιθουανία και η Εσθονία έχουν ζητήσει την εξέταση της δυνατότητας αποστολής ελληνικών F-16 για αποστολές επιτήρησης, διότι, αν και πρόκειται για στρατηγικής σημασίας κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ, δεν διαθέτουν δικά τους μαχητικά αεροσκάφη και εξαρτώνται από τους εταίρους τους στη Συμμαχία, ώστε να προστατευθούν από τη μεγαλύτερη απειλή στην περιοχή τους, τη Ρωσία.
Η επιτήρηση του εναέριου χώρου των Βαλτικών χωρών αποτελεί ζωτικό ζήτημα για τη Συμμαχία και η ανάγκη αυτή έχει οδηγήσει σε μια σειρά από συμφωνίες μεταξύ των κρατών-μελών του ΝΑΤΟ. Η Ελλάδα, ωστόσο, ενώ αναγνωρίζει τη στρατηγική σημασία του αιτήματος, αδυνατεί να ανταποκριθεί, κυρίως λόγω των ήδη υπαρχουσών υποχρεώσεων της Πολεμικής Αεροπορίας στην περιοχή του Αιγαίου και των Βαλκανίων. Πάντως, ούτως ή άλλως, ο εναέριος χώρος των Βαλτικών χωρών επιτηρείται από άλλες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, για την αποτροπή απειλών από τη Ρωσία.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η ελληνική Πολεμική Αεροπορία έχει αναλάβει σημαντικές αποστολές επιτήρησης και άμυνας στο Αιγαίο, ενώ συγχρόνως συμμετείχε και σε μεγάλες στρατιωτικές ασκήσεις στο εξωτερικό, όπως η ΝΑΤΟϊκή άσκηση «Ramstein Flag ’24», που πραγματοποιήθηκε στην Ανδραβίδα, και η διεθνής άσκηση «Tarang Shakti» στην Ινδία, στην οποία συμμετείχαν ελληνικά F-16 και C-130. Οι απαιτήσεις αυτές εντείνονται, καθώς συμμετέχουμε και σε επιχειρήσεις και στρατηγικές συνεργασίες και με άλλες χώρες του ΝΑΤΟ, απορροφώντας πόρους κι επιχειρησιακή δύναμη που θα μπορούσαν αλλιώς να χρησιμοποιηθούν για την κάλυψη του αιτήματος από τη Βαλτική.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η Πολεμική Αεροπορία συμμετέχει στην επιτήρηση του εναερίου χώρου των Βαλκανίων, αναλαμβάνοντας την προστασία του εναερίου χώρου της Αλβανίας, του Μαυροβουνίου και της Βόρειας Μακεδονίας, ενώ η αποστολή αυτή πρόκειται να επεκταθεί και στη Βουλγαρία το 2025, σε συνεπικουρία με την Ιταλία. Η επιτήρηση του εναέριου χώρου των τριών χωρών των Δυτικών Βαλκανίων γίνεται σε τακτική βάση από τα ελληνικά και ιταλικά αεροσκάφη, τα οποία πετούν πάνω από αυτές τις χώρες κάθε 15 ημέρες, για την αποτροπή απειλών και την ενίσχυση της ασφάλειας στην περιοχή. Το αίτημα της Σόφιας για ενίσχυση της επιτήρησης του βουλγαρικού εναέριου χώρου μέσω του ΝΑΤΟ είναι γνωστό από τον Ιούνιο του 2023.
Επιπλέον, η στενή συνεργασία μεταξύ της ελληνικής Πολεμικής Αεροπορίας και της βουλγαρικής αεροπορίας φάνηκε και από τη συμμετοχή των ελληνικών F-16 στην άσκηση «Thracian Viper ’24», η οποία πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες εβδομάδες στην περιοχή της Βουλγαρίας. Στην άσκηση αυτή, τα ελληνικά αεροσκάφη συμμετείχαν σε διάφορα σενάρια επιχειρήσεων χωρίς να χρειαστεί να προσγειωθούν στη Βουλγαρία, επιστρέφοντας στην Ελλάδα κάθε μέρα. Οι βουλγαρικές αεροπορικές δυνάμεις, αν και διαθέτουν περιορισμένο αριθμό παλαιών αεροσκαφών Mig-29, συνεργάζονται στενά με την Ελλάδα για την επιτήρηση και άμυνα του εναερίου χώρου της Βουλγαρίας.
Ένα επιπλέον θέμα που έχει ανακύψει, πάντως, είναι η παρέμβαση της Τουρκίας στην επιτήρηση του βουλγαρικού εναέριου χώρου. Η Τουρκία, περίπου δύο μήνες μετά την Ελλάδα, ζήτησε επίσης να συμμετάσχει στην επιτήρηση του εναέριου χώρου της Βουλγαρίας, κάτι που αναμένεται να δημιουργήσει περαιτέρω διπλωματικά ζητήματα, καθώς η Άγκυρα έχει την τάση να επεμβαίνει σε περιοχές όπου υπάρχει ελληνική στρατιωτική παρουσία.
Επιπλέον, η Ελλάδα αντιμετωπίζει αυξημένες πιέσεις και για την παραχώρηση πυροβολαρχίας Patriot, αίτημα το οποίο δεν μπορεί να ικανοποιηθεί τη δεδομένη στιγμή.
Η χώρα διαθέτει ήδη συστοιχία Patriot στη Σαουδική Αραβία και η εγχώρια ανάγκη για αεράμυνα είναι αυξημένη, γεγονός που περιορίζει την ικανότητά μας να αποδεσμεύσουμε περαιτέρω εξοπλισμό για τις ανάγκες των συμμάχων μας.
