Για δεκαετίες, η κατανάλωση κρέατος βρίσκεται στο επίκεντρο ερευνών με πολλές μελέτες – μέχρι σήμερα – να υποστηρίζουν ότι αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου ή καρδιαγγειακών νοσημάτων και να παρουσιάζουν τη φυτική πρωτεΐνη ως τη μόνη ασφαλή επιλογή.
Ωστόσο μια νέα μεγάλη αμερικανική έρευνα έρχεται να ανατρέψει αυτή την εικόνα: Η πρόσληψη ζωικής πρωτεΐνης – είτε προέρχεται από κρέας, είτε από γαλακτοκομικά – δεν συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου από οποιαδήποτε αιτία, συμπεριλαμβανομένου του καρκίνου ή των καρδιαγγειακών παθήσεων.
Τα αποτελέσματα δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό Applied Physiology, Nutrition, and Metabolism.
Τα δεδομένα της μελέτης
Η έρευνα βασίστηκε στο Third National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES III), που συγκέντρωσε στοιχεία από περισσότερους από 15.000 Αμερικανούς ενήλικες την περίοδο 1988–1994. Οι συμμετέχοντες, ηλικίας 19 ετών και άνω, παρακολουθήθηκαν για 12 χρόνια ώστε να καταγραφούν οι αιτίες θανάτου.
Όπως αναφέρει το Health Line, οι επιστήμονες αναγνώρισαν εξαρχής τις δυσκολίες στη μέτρηση της πρόσληψης πρωτεΐνης, καθώς οι καθημερινές διατροφικές επιλογές διαφέρουν και τα ερωτηματολόγια βασίζονται στη μνήμη των συμμετεχόντων. Για να μειώσουν τα λάθη, χρησιμοποίησαν ένα προηγμένο στατιστικό μοντέλο (MCMC), το οποίο εκτιμά την «συνηθισμένη» πρόσληψη θρεπτικών συστατικών.
Με αυτό τον τρόπο έγινε διάκριση ανάμεσα σε πρωτεΐνη από ζωικές πηγές (κρέας, γαλακτοκομικά, αυγά) και φυτικές πηγές (όσπρια, ξηροί καρποί, δημητριακά). Η μελέτη περιέλαβε επίσης βιοδείκτες, όπως τα επίπεδα του IGF-1, μιας ορμόνης που έχει συνδεθεί στο παρελθόν με ανάπτυξη καρκίνου και αυξημένη θνησιμότητα.
Η ανάλυση προσαρμόστηκε και για παράγοντες όπως ηλικία, φύλο, κάπνισμα, σωματική δραστηριότητα και συνολική θερμιδική πρόσληψη, ώστε να απομονωθεί η επίδραση της πρωτεΐνης από άλλες παραμέτρους.
«Καμία σχέση με αυξημένο κίνδυνο θανάτου»
Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: ούτε η αυξημένη κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης ούτε η φυτικής σχετίστηκε με τον κίνδυνο θανάτου. Μάλιστα, παρατηρήθηκε μια οριακή τάση για όσους κατανάλωναν περισσότερη ζωική πρωτεΐνη, οι οποίοι εμφάνισαν ελαφρώς χαμηλότερο κίνδυνο θανάτου από καρκίνο.
Ακόμη και όταν συνεκτιμήθηκαν τα επίπεδα IGF-1, δεν βρέθηκε καμία ουσιαστική συσχέτιση. Το εύρημα αυτό αντιτίθεται σε προηγούμενες ανησυχίες που συνέδεαν την ορμόνη με καρκίνο ή αυξημένη θνησιμότητα.
Η απουσία κινδύνου ίσχυε για όλες τις ηλικιακές ομάδες, είτε επρόκειτο για νεότερους ενήλικες, είτε για άτομα άνω των 65 ετών.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι οι διαφορές με προηγούμενες μελέτες οφείλονται κυρίως στη μεθοδολογία: Αξιοποιώντας πιο σύγχρονα και ακριβή μοντέλα, αλλά και ισορροπημένα δείγματα συμμετεχόντων, περιόρισαν πιθανές στρεβλώσεις στα αποτελέσματα.
Προσοχή! Δεν είναι όλα τα κρέατα ίδια
Όπως σημειώνουν ειδικοί στο Health Line τα ευρήματα δείχνουν πως δεν συντρέχει λόγος για αλλαγές στον σχεδιασμό της ημερήσιας πρόσληψης πρωτεΐνης. Σύμφωνα με τη μελέτη, η κατανάλωση πέρα από το ελάχιστο συνιστώμενο όριο (0,8 γραμμάρια ανά κιλό σωματικού βάρους την ημέρα) δεν μείωσε το προσδόκιμο ζωής.
Μάλιστα, οι αυξημένες ποσότητες πρωτεΐνης που καταναλώθηκαν κινήθηκαν εντός του εύρους των 10–35% των συνολικών θερμίδων που θεωρείται ασφαλές.
Ωστόσο υπογραμμίζουν ότι δεν είναι όλες οι πηγές πρωτεΐνης ίδιες. Η υπερβολική κατανάλωση επεξεργασμένου κρέατος εξακολουθεί να συνδέεται με καρδιαγγειακά νοσήματα και ορισμένους καρκίνους.
Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες διατροφικές μελέτες, τα αποτελέσματα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή, καθώς η συσχέτιση δεν συνεπάγεται αιτιότητα. Παρ’ όλα αυτά, η έρευνα ενισχύει την κατανόησή μας για τα βέλτιστα διατροφικά πρότυπα.
Εξάλλου οι ανάγκες σε πρωτεΐνη διαφέρουν ανάλογα με την ηλικία, τη φυσική κατάσταση και τον τρόπο ζωής. Για παράδειγμα:
- Οι ηλικιωμένοι ωφελούνται από αυξημένη πρόσληψη για διατήρηση μυϊκής μάζας και λειτουργικότητας.
- Οι αθλητές χρειάζονται περισσότερη πρωτεΐνη για ταχεία αποκατάσταση και ανάπτυξη μυών.
- Όσοι αναρρώνουν από ασθένεια ή τραυματισμό επωφελούνται από επιπλέον ποσότητες για ενίσχυση του ανοσοποιητικού.
- Οι χορτοφάγοι και οι vegans πρέπει να συνδυάζουν διαφορετικές φυτικές πηγές ώστε να εξασφαλίζουν πλήρες προφίλ αμινοξέων.
Η συνεργασία με κάποιον επαγγελματία διατροφολόγο είναι ο καλύτερος τρόπος για να προσαρμοστεί η πρόσληψη πρωτεΐνης στις προσωπικές ανάγκες.
Συμπερασματικά…
Η νέα μελέτη δίνει απαντήσεις σε μια συζήτηση δεκαετιών: η τυπική κατανάλωση ζωικής πρωτεΐνης δεν αυξάνει τον κίνδυνο πρόωρου θανάτου. Αυτό δεν αναιρεί τις διαφορές ανάμεσα στις πηγές πρωτεΐνης ούτε ακυρώνει άλλες συστάσεις για υγιεινή διατροφή, όπως την αποφυγή επεξεργασμένων κρεάτων. Αλλά σίγουρα φαίνεται να βγάζει εκτός συζήτησης τον φόβο ότι η κατανάλωση κρέατος ή γαλακτοκομικών μειώνει το προσδόκιμο ζωής.
