Όταν ο ελληνικός τουρισμός είχε αισθητική και κύρος: 33 από τις ομορφότερες αφίσες του ΕΟΤ

Το 1929 ιδρύεται ο Ελληνικός Οργανισμός Τουρισμού, μια κίνηση που σηματοδοτεί επίσημα την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια διεθνούς προβολής της Ελλάδας στο εξωτερικό. Την ίδια χρονιά αρχίζουν να εμφανίζονται και οι πρώτες αφίσες του ΕΟΤ, μιας και η αφίσα ήταν το κύριο διαφημιστικό μέσο εκείνη τη περίοδο.

Οι αρχικές επιρροές είναι αναμενόμενες: γραφικά ελληνικά τοπία, ιστορικά μνημεία, φύση και καθημερινή ζωή. Όσο συνηθισμένα κι αν είναι όμως αυτά που παρουσιάζουν όμως, και παρά την ερασιτεχνική αντιμετώπιση του σχεδιασμού τους -σε σχέση με τα σημερινά δεδομένα όπου η διαφήμιση έχει εξελιχθεί σε κανονική επιστήμη- είναι ο τρόπος δημιουργίας τους που γοητεύει το θεατή και ανεβάζει κατακόρυφα την αξία τους. Σχεδόν όλες οι αφίσες είναι ζωγραφικοί πίνακες φιλοτεχνημένοι από εξέχοντες εικαστικούς και ζωγράφους, όπως οι Πολυχρονιάδης, Βιτσώρης, Παπαγεωργίου, με την πρώτη χρονολογημένη αφίσα να είναι μια φωτογραφία της διάσημης Ελληνίδας φωτογράφου Nelly’s (Έλλη Σεραϊδάρη) η οποία απεικονίζει τον Παρθενώνα από τα Προπύλαια, λουσμένο στον ήλιο.

Από το 1930 και μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’70 οι τουριστικές αφίσες της χώρας αφήνονται στα έμπειρα χέρια μεγάλων ονομάτων: Μόραλης, Τέτσης, Μυταράς, Φασιανός, Τσόκλης, Takis, Βασιλείου, Βακιρτζής, Βυζαντίου, Ορφανού, Βήττου, Περράκη, Κωστόπουλος, Λιάσκας, είναι μόνο μερικοί από τους μεγάλους καλλιτέχνες που δέχονται την πρό(σ)κληση του ΕΟΤ να απεικονίσουν την Ελλάδα του ατελείωτου καλοκαιριού, του φωτός, της θάλασσας, του αρχαίου πολιτισμού. Το αποτέλεσμα εντυπωσιάζει και συγκινεί τόσο εντός όσο και εκτός των συνόρων, με τις αφίσες να δίνουν -μεταξύ άλλων- το καλλιτεχνικό στίγμα της κάθε εποχής. Μάλιστα από το 1959 μέχρι και το 1967, οι Μιχάλης Κατζουράκης και Φρέντυ Κάραμποτ συντέλεσαν καλλιτεχνικοί σύμβουλοι του ΕΟΤ ως ειδικοί στην οπτική επικοινωνία και οι αφίσες που φιλοτεχνήθηκαν υπό τη καθοδήγησή τους έφεραν πληθώρα βραβείων στο θεσμό από διαγωνισμούς του εξωτερικού. Ειδικά οι αφίσες που κάνουν αναφορά στο Φεστιβάλ Αθηνών και τις παραστάσεις που παρουσιάζονταν εκείνη την περίοδο (όπως η «Νόρμα» με την Μαρία Κάλλας το 1960 και η «Μήδεια» το 1961) μπορούν κάλλιστα να χαρακτηριστούν μουσειακά κομμάτια. Δεν απεικονίζουν μόνο σημαντικά καλλιτεχνικά γεγονότα αλλά και μια περίοδο που έμελλε να μείνει στην ιστορία του θεάτρου της Επιδαύρου.

Με την είσοδο των ’80s οι αφίσες αρχίζουν να αλλάζουν χαρακτήρα, με τις προκάτ φωτογραφίες τοπίων να κερδίζουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο και τη βασική θεματολογία να περιορίζεται σε ασβεστωμένα νησιώτικα σπίτια, χαμογελαστούς παππούδες και γιαγιάδες κάτοικους νησιών και αγάλματα-λείψανα του παρελθόντος. Από το τέλος του ’80 και καθόλη τη διάρκεια του ’90 και των ’00s οι αφίσες του ΕΟΤ έχουν χάσει κάθε έμπνευση μοναδικότητα, καθώς παρατηρείται μια συνεχής επανάληψη των ίδιων γραφικών τοποθεσιών και μοτίβων, με ελάχιστες εξαιρέσεις χάρη στα ξεσπάσματα δημιουργικότητας και φαντασίας που προσφέρει το Φεστιβάλ Αθηνών.

Η Ελλάδα εκείνης της περιόδου ζούσε το απατηλό όνειρο της ευημερίας που θα κρατούσε για πάντα, μιας ευημερίας που συντηρούταν από τον πλούτο που έφερνε ο τουρισμός, τους παχυλούς μισθούς, τα ανύπαρκτα τραπεζικά όρια και το αθάνατο ελληνικό καλοκαίρι που έδιωχνε κάθε έγνοια και καημό και το είχαμε στη διάθεσή μας σχεδόν 8 μήνες το χρόνο. Κάπως έτσι η τουριστική διαφήμιση μπήκε στον αυτόματο -γιατί να δημιουργήσεις κάτι νέο και ευφάνταστο όταν η συνταγή που ξέρεις και εμπιστεύεσαι συνεχίζει να αποδίδει; Φυσικά, τα αποτελέσματα αυτού του τρόπου διαχείρισης του ελληνικού τουρισμού φάνηκαν μέσα στη δεκαετία του 2010 και συνεχίζουν να φαίνονται στις τωρινές τουριστικές καμπάνιες του ΕΟΤ, οι οποίες μόνο πεζές και κοινότυπες μπορούν να χαρακτηριστούν (και αυτό αν κάποιος θέλει να διατηρήσει μια σχετική ευγένεια στον τρόπο έκφρασης).

Παρακάτω μπορείτε να δείτε μερικές από τις ομορφότερες τουριστικές αφίσες του ΕΟΤ από το 1929 μέχρι και το 2009, ενώ αν μπείτε στο επίσημο site του οργανισμού μπορείτε να κατεβάσετε σε μορφή αρχείου zip ολόκληρους τους καταλόγους κάθε δεκαετίας.