Τον Απρίλιο και με την πρώτη αποστολή των Γιατρών Χωρίς Σύνορα βρέθηκε στις χώρες της Αφρικής, όπου ξέσπασε ο Εμπολα.
Ο Έλληνας ειδικός στη διασφάλιση της δημόσιας υγιεινής Μιχάλης Παπαγεωργίου, με καταγωγή από τη Ρόδο, δεν δείλιασε ούτε μια στιγμή. Ακολούθησε τη βασική εντολή της οργάνωσής του, “απαγορεύεται να κολλήσετε Έμπολα”, και όλα πήγαν καλά. Και γι’ αυτόν αλλά και για εκατοντάδες ανθρώπινες ζωές που σώθηκαν.
Ο κ. Παπαγεωργίου που μέσα σε τέσσερις μήνες βρέθηκε δύο φορές στις πληγείσες περιοχές, μιλάει αποκλειστικά στα “ΝΕΑ” για την εμπειρία του, δηλώνει κουρασμένος αλλά και έτοιμος να επιστρέψει να βοηθήσει ακόμη περισσότερους ανθρώπους.
Η πρώτη αποστολή-παρέμβαση στις περιοχές της Δυτικής Αφρικής που έχουν πληγεί από τον ιό Έμπολα το 2014 έγινε τον Απρίλιο από τους ΓΧΣ. Ο κ. Παπαγεωργίου επιστήμονας με ειδικότητα μηχανικού παροχής ύδατος και δημόσιας υγιεινής ήταν από την πρώτη ημέρα στην πρώτη γραμμή. “Εργάζομαι υπό το επιχειρησιακό Βρυξελλών, ένα από τα πέντε των ΓΧΣ. Η πρώτη παρέμβαση που έγινε ήταν τον Απρίλιο, οπότε και είχαν αναφερθεί τα πρώτα περιστατικά στο Γκικεντού νότια της Γουινέας και στο Κονακρί, την πρωτεύουσά της”.
Ωστόσο, ποτέ μια τέτοια απόφαση δεν είναι εύκολη, ακόμη και για κάποιον που έχει εμπειρία… “Η συμμετοχή σε τέτοιου είδους αποστολές είναι πάντα δύσκολη απόφαση, λόγω της φύσης της δουλειάς μας. Είμαστε πάντα σε επικίνδυνα μέρη όπου έχουν καταρρεύσει σχεδόν όλα, είτε λόγω θεομηνίας είτε λόγω μεταδιδόμενης ασθένειας θανατηφόρας ασθένειας”. Ο ίδιος έχει πάει για παρέμβαση δύο φορές σε καταυλισμούς προσφύγων στο Νότιο Σουδάν, στη Σομαλιλάνδη και στο Αφγανιστάν.
Οι ΓΧΣ είναι η μοναδική οργάνωση που γνωρίζει καλά τον Έμπολα. Αυτό που τους ανησύχησε στη συγκεκριμένη περίπτωση και σήμαναν συναγερμό ήταν ότι “ιστορικά δεν έχει υπάρξει ποτέ εξάπλωση σε τόσο μεγάλη γεωγραφική έκταση. Είχαμε εκδώσει ανακοίνωση για τις επιφυλάξεις μας.
Επιπλέον. “μέχρι πρόσφατα τα περιστατικά εκδηλώνονταν στην Ανατολική Αφρική. Για παράδειγμα, αν αυτό συνέβαινε στην Ουγκάντα, πιθανόν επειδή υπήρχε προηγούμενη εμπειρία, να είχε κινητοποιηθεί η κυβέρνηση από την αρχή και να είχε αντιμετωπιστεί η κατάσταση.
Αλλά οι κυβερνήσεις της Δυτικής Αφρικής δεν έχουν εμπειρία. Ωστόσο, ούτε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αντέδρασε έγκαιρα ούτε το Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων των ΗΠΑ (CDC). Το αποτέλεσμα είναι μέσα σε τέσσερις μήνες ο ιός να έχει εξαπλωθεί σε τρεις χώρες, αλλά και να μην υπάρχει βραχυπρόθεσμα ορατό τέλος” λέει ο κ. Παπαγεωργίου.
“Αισιόδοξη δεν μπορώ να χαρακτηρίσω την κατάσταση, διότι ιστορικά δεν έχει υπάρξει κάτι τέτοιο. Επιπλέον, είναι μεγάλος και ο αριθμός των ανθρώπων που έχουν παρουσιάσει συμπτώματα και φυσικά λόγω της επιδημίας έχει επηρεαστεί και η γενική λειτουργία του συστήματος δημόσιας υγείας.
Ασθενείς φοβούνται να προσέλθουν στις μονάδες για να μην κολλήσουν, το ιατρικό προσωπικό φοβάται να κάνει τη δουλειά του. Επιπλέον, δεν θα πρέπει να χρησιμοποιούνται τα νοσοκομεία σε τέτοιου είδους παρεμβάσεις ούτε να μπαίνουν οι ασθενείς με Έμπολα σε ειδική πτέρυγα για λοιμώδη. Αυτά τα περιστατικά θέλουν πλήρη απομόνωση”.
Η μονάδα στη Γουινέα
Το ταξίδι σωτηρίας ξεκίνησε από το στήσιμο της μονάδας στο Κονακρί, στόχος της οποίας είναι η απομόνωση των ασθενών του Εμπολα. Επίσημα ονομάζεται μονάδα θεραπείας ή αντιμετώπισης, στη συγκεκριμένη περίπτωση, αφού δεν υπάρχει θεραπεία.
Στη μονάδα εισάγονταν όχι μόνο οι ασθενείς αλλά και τα ύποπτα και τα επιβεβαιωμένα περιστατικά (πριν νοσήσουν, αλλά μολυσμένα), με σκοπό την απομόνωσή τους από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. “Έτσι μόνο μπορούμε να σταματήσουμε τη μετάδοση της νόσου και τελικά να διαχειριστούμε το περιστατικό καλύτερα, ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες επιβίωσής του” εξηγεί. Τις πρώτες ημέρες στη μονάδα ήταν μόνο πέντε άτομα.
Αλλά οι ΓΧΣ εκπαίδευσαν ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό και τελικά επανδρώθηκε πλήρως με 15 εργαζομένους. Βέβαια, όλοι αυτοί θα έπρεπε να εργάζονται τουλάχιστον 12 ώρες την ημέρα, σε υψηλές θερμοκρασίες, υγρασία 100% και πάντα με τις βαριές στολές. “Για 12 ώρες την ημέρα και για 30 ημέρες δουλεύεις ασταμάτητα. Με ασθενείς, με πτώματα αλλά και με ανθρώπους που εξέρχονται από τη σκηνή θεραπευμένοι πια. Εκεί, η επιβράβευση και η ικανοποίηση είναι τεράστιες”.
“Ξεκινήσαμε αρχικά να δουλεύουμε σε χώρο ενός νοσοκομείου που μας είχε διατεθεί. Ήμασταν οι πρώτοι που φτάσαμε και δεν πήγαμε για να διερευνήσουμε, αλλά για να στήσουμε τις μονάδες. Γνωρίζαμε ότι το πρόβλημα είναι μεγάλο…” λέει. Όσον αφορά τον Εμπολα ο κ. Παπαγεωργίου επικεντρώνεται στον έλεγχο της μετάδοσης της λοίμωξης, της δημόσιας υγιεινής και της διαχείρισης αποβλήτων.
Η διαφορά σε σχέση με όλες τις άλλες αποστολές που έχει κάνει είναι ότι στον Εμπολα έχει αναφερθεί έως και 90% θνησιμότητα και δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία. Αυτός είναι και ο λόγος που πριν αναχωρήσει η ομάδα από τις Βρυξέλλες είχε παρακολουθήσει ειδικά σεμινάρια.
“Από εκεί και πέρα, τα μέτρα που λαμβάνουμε ως υπέθυνοι δημόσιας υγιεινής και διαχείρισης λυμάτων είναι αυτά που λαμβάνουμε και για οποιαδήποτε άλλη ασθένεια. Απλώς είναι αρκετά πιο ενισχυμένα”. Η φιλοσοφία των ΓΧΣ είναι ότι υπάρχει ένας ιός που πρέπει να εγκλωβιστεί στη μονάδα υγείας και πρέπει πάση θυσία να αποφευχθεί η εξάπλωσή του. “Δεν κάνουμε κάτι καινούργιο. Αλλά τη δουλειά που κάναμε πιο ενταντικά και με περισσότερη προσοχή στη λεπτομέρεια”.
Επιπλέον, οι ΓΧΣ ως οργανισμός έχουν τους αυστηρότερους κανόνες ασφαλείας, μέρος των οποίων είναι και η λευκή ολόσωμη στολή που πρέπει να φοράει κάποιος για να εισέλθει στη ζώνη υψηλού κινδύνου φοράμε προστατευτικό εξοπλισμό που μας καλύπτει ολόκληρους. Η ιδέα είναι ότι δεν αφήνεις κανένα σημείο του σώματος εκτεθειμένο και ας μην μεταδίδεται τόσο απλά ο ιός. Ο ασθενής όμως μπορεί να κάνει εμετό πάνω σου, να έχει αίμα κ.λπ.”.
Και όταν όλος αυτός ο εξοπλισμός αφαιρεθεί ύστερα από 12 ώρες, πρέπει να μεταφερθεί στο πλυσταριό για απολύμανση. “Εκεί κυκλοφορούμε με μπλε χειρουργικές στολές και μπότες, δεν τις παίρνουμε ποτέ εκεί όπου διαμένουμε. Ό,τι χρησιμοποιούμε το βάζουμε σε πυκνό διάλυμα χλωρίνης, απολυμαίνεται για μισή ώρα, μετά ξεπλένουμε με σαπούνι και νερό και ακολούθως το απλώνουμε στον ήλιο, διότι και η ακτινοβολία σκοτώνει τον ιό”. Γενικά ο ιός Έμπολα είναι τόσο θανατηφόρος όσο και ευαίσθητος.
Αγκάθι η έλλειψη ενημέρωσης
Σημαντικό πρόβλημα που αντιμετώπισε εκεί ο κ. Παπαγεωργίου, είναι ότι οι ντόπιοι δεν έχουν επαρκή πρόσβαση στην ενημέρωση. Η πρώτη πηγή για την ενημέρωσή τους είναι το ράδιο αρβύλα του τύπου “άκουσα από κάποιον να λέει ότι…. κ.λπ.”. Η δεύτερη πηγή είναι τα σημεία προβολής ταινιών, δηλαδή μια αίθουσα με μια τηλεόραση που μαζεύονται και παρακολουθούν ταινία (κάτι σαν σινεμά).
Εκεί προβάλλονται ειδήσεις (κάτι σαν τα επίκαιρα) μόνο όταν και αν το θέλουν οι Αρχές. Υπάρχει ραδιόφωνο και κάποιες εφημερίδες. Επιπλέον, υπάρχει και η ομάδα προαγωγής υγείας από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, αποστολή της οποίας είναι η ενημέρωση, δηλαδή να διαδώσει ποια είναι τα συμπτώματα, τι πρέπει να προσέξουν κ.λπ.
“Και πάλι όμως δεν είχαμε καμία γνώση της ασθένειας. Έτσι, επικρατούν η άγνοια και ο τρόμος. Στα πρώτα στάδια του Εμπολα ο κόσμος δεν μπορεί να καταλάβει τι έχει από τα συμπτώματα, διότι μοιάζουν και με πολλές άλλες ασθένειες όπως ελονοσία, γρίπη, διάρροια κ.λπ.”. Το νερό δεν ήταν πρόβλημα εκεί, αλλά η διασφάλιση της δημόσιας υγιεινής είναι ό,τι πιο σημαντικό για τη μετάδοση της νόσου.
“Για παράδειγμα, πώς ακριβώς θα βγάλεις τη στολή. Πώς θα γίνει η διαχείριση του νεκρού, καθώς από τη μια πρέπει να ταφούν με αυστηρά πρωτόκολλα υγιεινής αφού οι νεκροί είναι άκρως μεταδοτικοί, από την άλλη όμως η θρησκεία τους προβλέπει να πλένουν τον νεκρό και να τον φιλούν”. Και γι’ αυτό υπάρχουν ειδικά πρωτόκολλα για την παράδοση στους συγγενείς. Οπότε εκεί κλήθηκαν να βρουν τη χρυσή τομή μεταξύ της διαχείρισης του νεκρού και του σεβασμού στη θρησκεία και στα έθιμα του λαού.
“Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι ότι δεν υπάρχει ευρύτερη γνώση από φορείς με τεχνογνωσία, ώστε να αναπτύξουν το είδος των παρεμβάσεων που έχουμε εμείς. Διότι πλέον έχει πάρει τέτοιες διαστάσεις, που εμείς έχουμε πρόβλημα με πόρους και ανθρώπινου δυναμικού και υλικών” λέει ο κ. Παπαγεωργίου.
Η ξεκούραση και η επιστροφή
Επιπλέον, όσοι δουλεύουν απευθείας μέσα στη μονάδα, όπως ο κ. Παπαγεωργίου, δεν επιτρέπεται να παραμείνουν περισσότερο από ένα μήνα. Θα πρέπει να επιστρέψουν στις χώρες τους, να ξεκουραστούν για τουλάχιστον ένα μήνα και ακολούθως εάν επιθυμούν να επιστρέψουν, να το δηλώσουν.
“Έχω μερικές ημέρες που επέστρεψα στο σπίτι μου, ακόμη η κούραση είναι μεγάλη. Η προτεραιότητα είναι πολλή ξεκούραση” λέει. Τον Ιούνιο είχε έρθει στην Ελλάδα και τώρα βρίσκεται στη Νορβηγία με τη σύντροφό του, όπου ζει μόνιμα και εργάζεται αποκλειστικά με τους ΓΧΣ
Γ. Δεβετζόγλου – Tanea.gr
