Ο ΝΑΥΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ ΤΩΝ ΡΟΔΙΩΝ
της Dora Stathaki
Η Ρόδος, κατοικούμενη ήδη από αρκετές χιλιετίες προ Χριστού, κατέχει επίκαιρη θέση μεταξύ Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής. Κατά την πορεία της στο χρόνο φθάνει λοιπόν σε υψηλά σημεία ανάπτυξης και πολιτισμού! Ως πρώην « Ηλιούσα» μετονομάστηκε σε « Ρόδος» από το ιερό φυτό του θεού Απόλλωνα, το Ρόδον. Εκεί άνθισαν και διάφορα είδη πολιτεύματος που συχνά εναλλάσσονταν μεταξύ τους. Άνθισε όμως και ο σπουδαίος πολιτισμός, ο οποίος παρέμεινε ζωντανός επι πολλές χιλιετίες, καθιστώντας τη νήσο εστία πολιτισμικών εξελίξεων για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ιδιαίτερη στιγμή αποτελεί η άφιξη των μυθικών Μεταλλουργών Τελχίνων. Κατά τη μυθολογία μας ήσαν οι μυστηριώδεις δημιουργοί αγαλμάτων τα οποία περπατούν, και εισήγαγαν έναν ιδιότυπο τεχνικό- καλλιτεχνικό πολιτισμό. Προερχόμενοι από την Κρήτη και τους Κουρήτες, εννέα τον αριθμό, ονομαστοί ως παιδιά της θάλασσας, οι Τελχίνες κατέφθασαν στο νησί μετά την Κύπρο και ίδρυσαν την Κάμειρο, την Ιαλυσό και τη Λίνδο.
Η Ρόδος αναδεικνύεται σε μεγάλη ναυτική και εμπορική δύναμη. Έφτασε στο σημείο να λειτουργούν στο νησί πέντε λιμάνια-βάσεις ροδιακού εμπορικού και πολεμικού στόλου. Η ισχύς της, διαρκής με διακοπές ή αυξομειώσεις έως τους ύστερους μετα-βυζαντινούς χρόνους, της επέτρεψε να αντιμετωπίζει με επιτυχία την πολιορκία του Δημήτριου του Πολιορκητή το 305-304 π.Χ. Αμέσως μετά κατασκευάστηκε ο Κολοσσός, το τεράστιο χάλκινο άγαλμα του θεού Ήλιου, το οποίο έμεινε όρθιο λίγες μόνο δεκαετίες.
Με τον χρόνο η ισχύς της Ρόδου μεταφέρθηκε στο τραπεζικό πεδίο, εκφραζόμενη με την ίδρυση ισχυρών τραπεζών οι οποίες αιμοδοτούσαν τη ναυτική εξάπλωση των Ροδίων. Τότε θεσπίστηκε οικεία ναυτική νομοθεσία, μετέπειτα γνωστή ως « Ναυτικός Νόμος Ροδίων», η οποία εδραιώθηκε στο Αιγαίο και κατόπιν στη Μεσόγειο.
Πρόκειται για μία συμπυκνωμένη ναυτική γνώση και πείρα των Ελλήνων επί χιλιετιών, σε συνδυασμό με την ελληνική αντίληψη περί Οικονομίας και Δικαιοσύνης. Πολλοί άλλοι ασπάστηκαν επίσης τις αρχές του Ναυτικού Νόμου Ροδίων και τις εισήγαγαν στη δική τους ναυτιλιακή ζωή. Ασφαλώς μεταξύ αυτών και οι Ρωμαίοι, οι Βυζαντινοί, οι Ενετοί και οι Γενουάτες.
Ο Ναυτικός Νόμος Ροδίων ρύθμιζε κάθε πτυχή της ναυτιλιακής δραστηριότητας και επιλαμβανότανε όλων των πιθανών ζητημάτων που ανέκυπταν μεταξύ των πλοιοκτητών των εμπόρων, των ιδιοκτητών των εμπορευμάτων και των επιβατών. Ήταν νόμος προνοητικός ώστε να μπορεί να επιλύσει δύσκολα και ασαφή προβλήματα.
Οι διατάξεις του νόμου σώθηκαν χάρη στην ένταξή τους στα Βυζαντινά νομοθετικά έργα
«Πανδέκτες» και « Νεαρές» του Ιουστινιανού τον έκτο αιώνα! Υπήρξαν εκείνες οι οποίες αποτέλεσαν την έμπνευση και τον οδηγό για τις αντίστοιχες νομοθεσίες μεγάλων ναυτικών δυνάμεων στο μέλλον όπως της Αγγλίας, της Γαλλίας και της Ισπανίας. Ο Ναυτικός Νόμος Ροδίων υπήρξε η μόνη νομοθεσία παγκοσμίως η οποία αυτούσια ή σε εξελιγμένη μορφή, διατηρήθηκε σε ισχύ επι τόσες χιλιετίες!
Εικόνα:
Ο κολοσσός της Ρόδου, χάλκινο άγαλμα του θεού Απόλλωνα (Wikipedia). Είχε ανεγερθεί από τον Χάρη τον Λίνδιο, μαθητή του Λύσσιπου, κατά τον 3ο π.Χ. αιώνα.
