Η αναβίωσή της Ιεράς Μονής Παναγίας Υψενής, συνδέεται άρρηκτα με τον Αρχιμανδρίτη Αμφιλόχιο Τσούκο, νυν Μητροπολίτη Γάνου και Χώρας, ο οποίος στις 29 Μαΐου 1992 εγκαθιστά εκεί αδελφότητα μοναζουσών με πρώτη ηγουμένη τη μοναχή Ευγενία.
Ένα σύντομο οδοιπορικό ..
Στο νοτιοανατολικό μέρος του νησιού, 50 χιλ. από τη πόλη της Ρόδου, με κατεύθυνση προς την ιστορική Λίνδο και στο χωριό Λάρδος, κρυμμένο μέσα στο καταπράσινο δάσος, βρίσκεται το μοναστήρι της Παναγίας Υψενής ή Γυψενής...
Δυο είναι οι πιθανές εκδοχές για τα προσωνύμια της Παναγίας. Υψενή, από το ύψος στο οποίο είναι χτισμένη η Μονή, εξ ου και ο λαϊκός στίχος “Ω Παναγιά μου Υψενή, που ‘σαι στα Ψηλώματα”. “Γυψενή” , από τα στρώματα Γύψου που βρίσκονται γύρω από την περιοχή.
Το έτος ιδρύσεως της μονής δεν είναι ιστορικώς εξακριβωμένο. Οι πρώτες γραπτές μαρτυρίες για την ύπαρξη της ανάγονται στον 15ο αι. Βέβαιο όμως είναι ότι ο χριστιανισμός είχε εδραιωθεί από πολύ νωρίς στην περιοχή, καθώς η μονή φαίνεται ότι ιδρύθηκε σε έκταση που καταλάμβανε παλαιοχριστιανική βασιλική. Το καθολικό, σύμφωνα με την επιγραφή της εισόδου του, ανεγέρθηκε το 1855 από τον Όσιο Μελέτιο στον αρχιτεκτονικό τύπο της μονόκλιτης σταυροθολιακής βασιλικής δωδεκανησιακού τύπου με ανοικτό εξωνάρθηκα.
Σήμερα στη μονή εγκαταβιώνουν 20 μοναχές υπό την πνευματική καθοδήγηση της νέας καθ’ ηγουμένης της Μονής, Μαριάμ Μοναχής. Πρώτη ηγουμένη της Ιεράς Μονής, διετέλεσε η μοναχή Ευγενία και θεμελιωτής της αδελφότητας υπήρξε ο νυν Μητροπολίτης Γάνου και Χώρας, κ. Αμφιλόχιος Τσούκος.
Στα διακονήματα τους περιλαμβάνεται η αγιογραφία, το ράψιμο, η καλλιέργεια της γης, η καλλιτεχνία ξύλινων εργόχειρων, η δημιουργία παραδοσιακών προϊόντων και άλλα.
Το μοναστήρι πανηγυρίζει στις 22 και 23 Αυγούστου, στα εννιάμερα της Παναγίας, όπου συρρέει πλήθος κόσμου και στις 12 Φεβρουαρίου οπότε και τιμάται η μνήμη του Οσίου Μελετίου.
Ο Όσιος Μελέτιος ο εν Υψενή
Ο Όσιος Μελέτιος γεννήθηκε στο χωριό της Λάρδου στη Ρόδο κατά τα δύσκολα και σκοτεινά χρόνια της Τουρκοκρατίας. Κατά το Άγιο Βάπτισμα, έλαβε το όνομα Εμμανουήλ και στη ζωή του πορεύθηκε με λίγα γράμματα, αλλά γεμάτος χάρες, αρετές, αγνότητα, καθαρότητα και πολλή αγάπη για το Θεό. Ο Όσιος Μελέτιος ήταν άνθρωπος προσευχής.
Ανακάλυπτε τις ερημικές περιοχές γύρω από τηΛάρδο,βοσκώντας τα πρόβατα του πατέρα του καιγαληνεύοντας τη ψυχή του με την προσευχή και το ζήλο της μοναχικής ζωής. Σε μια από αυτές τις εξορμήσεις του, ένα όραμα του υπέδειξε την εικόνα της Παναγίας Υψενής στη ρίζα ενός δέντρου.
Έπειτα από αυτό το όραμα και καθοδηγούμενος από τη χάρη της Παναγίας, αποφάσισε να ακολουθήσει τη μοναχική ζωή και να αφιερωθεί στο Θεό. Έτσι, έκτισε στο μέρος, όπου βρήκε την εικόνα τον Ιερό Ναό, αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Χειροτονήθηκε από τον τότε ΜητροπολίτηΙερομόναχος και Ηγούμενος της Μονής.
Έζησε αυστηρή ασκητική ζωή… Τα βράδια αποσυρόταν σε κάποιο σπήλαιο κοντά στη Μονή και προσευχόταν και την ημέρα εξομολογούσε τους Χριστιανούς, δίνοντας τους δύναμη να μην αλλαξοπιστήσουν στους δύσκολους εκείνους καιρούς. Έλαβε επίσης από το Θεό το χάρισμα των ιάσεωνκαι θεράπευε ασθενείς και πνευματικά βασανισμένες ψυχές.
Για την εθνικοθρησκευτική του δραστηριότητα, μισήθηκε και συκοφαντήθηκε από τους Τούρκους. Τελικώς, ο Όσιος απέδειξε την αθωότητα του ενώπιον του Μητροπολίτη και εξέπνευσε. Τιμήθηκε ως Άγιος από τους Χριστιανούς και τα λείψανα του, τα οποία ευωδιάζουν συνεχώς , έχουν μοιραστεί σε διάφορους τόπους. Τμήμα των Ιερών Λειψάνων, φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Υψενής ως ανεκτίμητος θησαυρός και πηγήιάσεων και ευλογίας για όσους ευλαβικά τα προσκυνούν.
Η μνήμη του Οσίου τιμάται στις 12 Φεβρουαρίου.
Η επίσημη αγιοκατάταξη του Οσίου Μελετίου εν Υψενή πραγματοποιήθηκε από το Πατριαρχείο το 2013 και η 12η Φεβρουαρίου είναι άκρως σημαντική για το χριστεπώνυμο πλήρωμα της Ιεράς Μητροπόλεώς μας, της Δωδεκανήσου και την Ορθοδοξία.
