Η άνοια συνεχίζει να αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις της σύγχρονης ιατρικής, όμως ένα αναπάντεχο επιστημονικό εύρημα δημιουργεί νέες ελπίδες. Ένα κοινό εμβόλιο, γνωστό εδώ και χρόνια για άλλη χρήση, μπορεί να προσφέρει ουσιαστική προστασία τόσο πριν όσο και μετά την εμφάνιση της νόσου, για πρόληψη και για επιβράδυνση της εξέλιξης της νόσου.
Συγκεκριμένα, πρόσφατη μελέτη της ιατρικής σχολής του Stanford τον Απρίλιο έδειξε ότι όσοι είχαν κάνει το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα είχαν 20% μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν άνοια σε σχέση με όσους δεν είχαν εμβολιαστεί.
Επιπλέον, νέα συμπληρωματική έρευνα που δημοσιεύθηκε αυτή την εβδομάδα αποκάλυψε πως ακόμη και άτομα που έχουν ήδη άνοια μπορεί να επωφεληθούν. Ο Pascal Geldsetzer, αναπληρωτής καθηγητής ιατρικής στο Stanford και επικεφαλής της μελέτης, σημείωσε ότι τα νέα δεδομένα δείχνουν όχι μόνο προληπτικό αλλά και θεραπευτικό όφελος για όσους ήδη ζουν με άνοια.
Τι είναι ο έρπητας ζωστήρας
Ο ιός varicella zoster (VZV) προκαλεί τον έρπητα ζωστήρα και την ανεμοβλογιά. Ακόμη και μετά την ανάρρωση από την ανεμοβλογιά, ο ιός παραμένει αδρανής στα νεύρα και μπορεί να επανενεργοποιηθεί χρόνια αργότερα ως έρπητας ζωστήρας.
Η πάθηση εκδηλώνεται με επώδυνο εξάνθημα με φυσαλίδες, συνήθως στη μία πλευρά του σώματος. Σπάνια είναι θανατηφόρα, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές όπως παρατεταμένο νευραλγικό πόνο, δερματικές λοιμώξεις, απώλεια όρασης ή προβλήματα ακοής.
Το εμβόλιο για τον έρπητα ζωστήρα, που αποτρέπει την επανενεργοποίηση του VZV, συστήνεται σε υγιείς ενήλικες άνω των 50 ετών και σε ενήλικες με εξασθενημένο ανοσοποιητικό.
Πώς το εμβόλιο βοηθά κατά της άνοιας
Προηγούμενες έρευνες είχαν συνδέσει το εμβόλιο με χαμηλότερα ποσοστά άνοιας, αλλά οι επιστήμονες επεσήμαναν ότι συχνά οι εμβολιασμένοι είναι γενικά πιο προσεκτικοί με την υγεία τους. Αυτό δημιουργούσε αμφιβολίες σχετικά με την πραγματική αιτία των θετικών αποτελεσμάτων.
Για να ξεπεράσει αυτό το πιθανό σφάλμα, η ομάδα του Geldsetzer στράφηκε στην Ουαλία. Από το 2013 η χώρα είχε υιοθετήσει ένα σύστημα εμβολιασμού με αυστηρά ηλικιακά όρια. Αυτό έδωσε μια πιο καθαρή βάση σύγκρισης.
Οι ερευνητές ανέλυσαν ιατρικά δεδομένα περισσότερων από 280.000 ηλικιωμένων. Διαπίστωσαν ότι όσοι είχαν κάνει το εμβόλιο είχαν 20% μικρότερη πιθανότητα να εμφανίσουν άνοια μέσα σε επτά χρόνια. Το ποσοστό αυτό έμεινε σταθερό ακόμη και όταν συνεκτιμήθηκαν παράγοντες όπως η ηλικία και το επίπεδο εκπαίδευσης.
Σύμφωνα με τον Geldsetzer, μια πιθανή εξήγηση είναι ότι το εμβόλιο προστατεύει από τον έρπητα ζωστήρα και από τις πιθανές επιπλοκές του, όπως η φλεγμονή ή το εγκεφαλικό επεισόδιο, που αποτελούν σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για άνοια.
Τα επιπλέον οφέλη του εμβολίου
Η μελέτη του Stanford κατέγραψε και άλλα θετικά αποτελέσματα:
- Οι εμβολιασμένοι είχαν λιγότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με ήπια γνωστική διαταραχή εντός εννέα ετών.
- Ασθενείς με άνοια που εμβολιάστηκαν μετά τη διάγνωση είχαν σημαντικά μικρότερη πιθανότητα να πεθάνουν από άνοια μέσα στα επόμενα εννέα χρόνια.
- Οι γυναίκες που έκαναν το εμβόλιο φάνηκαν πιο προστατευμένες σε σχέση με τους άνδρες. Ο Geldsetzer υποθέτει ότι αυτό μπορεί να σχετίζεται με το ισχυρότερο ανοσολογικό τους αντανακλαστικό, αλλά και με το γεγονός ότι ο έρπητας ζωστήρας είναι συχνότερος στις γυναίκες.
Τα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Cell, έχουν επιβεβαιωθεί και σε άλλες χώρες.
Παρ’ όλα αυτά, ο Geldsetzer εξετάζει το ενδεχόμενο μιας μεγάλης τυχαιοποιημένης κλινικής δοκιμής, όπου οι συμμετέχοντες θα λάβουν είτε το εμβόλιο είτε placebo. Όπως σημειώνει, μια τέτοια δοκιμή θα ήταν απλή και πρακτική, καθώς πρόκειται για μια παρέμβαση που εφαρμόζεται μία φορά και είναι αποδεδειγμένα ασφαλής.
