Τι μισθό δικαιούστε σήμερα και τι ισχύει σε περίπτωση απόλυσης

Παλαιότερα όταν συναντούσαμε κάποιον γνωστό μας, το πρώτο πράγμα που συνήθως ρωτούσαμε ήταν εάν εργάζεται και εάν είναι ευχαριστημένος από τη δουλειά που κάνει. Αυτό τουλάχιστον ίσχυε πριν η καθημερινότητα όλων μας αλλάξει και αποκτήσει όρους οικονομικής κρίσης. Στο διάστημα της κρίσης, το ερώτημα άλλαξε. Κι έτσι, μετά το «εργάζεσαι κάπου;», ακολουθεί το αμέσως επόμενο ερώτημα «πληρώνεσαι;».

Ρεπορτάζ: Γιώργος Λαμπίρης

Το γεγονός αυτό δείχνει τη σημασία που έχει η έγκαιρη καταβολή του μισθού για τους περισσότερους εργαζόμενους, τη στιγμή που αρκετές επιχειρήσεις άρχισαν να αντιμετωπίζουν αντικειμενικές δυσκολίες, αδυνατώντας σε πολλές των περιπτώσεων να φανούν συνεπείς.

Χαρακτηριστικοί είναι οι αριθμοί της τελευταίας ετήσιας έκθεσης του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ, σύμφωνα με την οποία ο αριθμός των ανέργων το 2008 ήταν 378.000 σε όλη την Ελλάδα, ενώ το 2013 εκτοξεύτηκε στα 1.350.000 άτομα, με συνέπεια την απώλεια περίπου ενός εκατομμυρίου θέσεων εργασίας.

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση από το σύνολο των απασχολουμένων -3.483.700 άτομα- όπως καταγράφονται στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου του 2014, το 63,3% εργάζονται ως μισθωτοί, το 25% είναι αυτοαπασχολούμενοι, το 6,4% είναι εργοδότες και το 4,6% είναι συμβοηθούντα και μη αμειβόμενα μέλη της οικογένειας. Επιπλέον, στο σύνολο των ανέργων επτά στους δέκα ανέργους είναι μακροχρόνιοι άνεργοι.

Στη συνέχεια, με τη βοήθεια των δικηγόρων-εργατολόγων Μαρλέν Ασημακοπούλου, Χρήστου Βουρλιώτη και Δημήτρη Περπατάρη, σας δίνουμε μία εικόνα για το τι ισχύει αυτή τη στιγμή σε σχέση με μισθολογικά ζητήματα, την αναγνώριση της προϋπηρεσίας, τον κατώτατο μισθό, την αποζημίωση απόλυσης καθώς και άλλες ρυθμίσεις, οι οποίες αναμένεται να εφαρμοστούν από την κυβέρνηση κατά το προσεχές διάστημα.

Κάνοντας την αρχή για το θέμα της μείωσης του ορίου των μαζικών απολύσεων, η εργατολόγος, Μαρλέν Ασημακοπούλου αναφέρεται στο θέμα της μείωσης του ορίου. Παράλληλα διασαφηνίζει ποια ακριβώς είναι τα επιδόματα, τα οποία αποδίδονται αυτή τη στιγμή στους εργαζόμενους, καθώς και τι ακριβώς συμβαίνει σε περίπτωση υπερωριακής ή κυριακάτικης εργασίας, καθώς και την αναγνώριση της τριετίας προϋπηρεσίας.

– Τι συμβαίνει αυτή τη στιγμή με την αναγνώριση των τριετιών; Λαμβάνεται υπόψη η προϋπηρεσία;
«Αυτή τη στιγμή με βάση τους μνημονιακούς νόμους -4093 του 2012- οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα δεν δικαιούνται αναγνώρισης των τριετιών, καθώς η παροχή του επιδόματος τριετίας έχει παγώσει έως την ολοκλήρωση της περιόδου προσαρμογής που προβλέπουν τα μνημόνια.

Εξαιρούνται κάποιες εταιρείες, οι οποίες οικειοθελώς αναγνωρίζουν το δικαίωμα της τριετίας στους εργαζόμενους.

Σημειώνεται ότι στον ιδιωτικό τομέα δεν υπήρχε υποχρέωση των εργοδοτών να παρέχουν τα ευεργήματα των τριετιών. Στην πραγματικότητα οι τριετία στον ιδιωτικό τομέα ισχύει μόνο για τους εργαζόμενους που ανήκουν στις εξής εργοδοτικές οργανώσεις: Γ.Σ.Ε.Β.Ε.Ε., Ε.Σ.Ε.Ε., Σ.Ε.Τ.Ε».

– Κυρία Ασημακοπούλου με βάση τα όσα ακούγονται από την πλευρά της κυβέρνησης θα πάμε σε μείωση του ορίου απολύσεων;
«Μία από τις δεσμεύσεις της νέας κυβέρνησης, είναι αυτή της μείωσης του ορίου των ομαδικών απολύσεων, το οποίο σήμερα βρίσκεται στο επίπεδο του 5% σε αντίθεση με το 2% που ίσχυε παλαιότερα. Σύμφωνα λοιπόν με τα όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας το ποσοστό του 5% θα μειωθεί και πάλι, επιστρέφοντας στο 2%».

– Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή σε ό,τι αφορά στις συλλογικές διαπραγματεύσεις και τι αναμένεται να αλλάξει αναφορικά με τις επιχειρησιακές ή ατομικές συμβάσεις;
«Με δεδομένους τους μνημονιακούς νόμους, η αγορά στον ιδιωτικό τομέα κινείται βάσει επιχειρησιακών συμβάσεων. Ωστόσο υπάρχει διάταξη, η οποία προβλέπει ότι ακόμα και αν ορισμένες συμβάσεις υπογραφούν σε κλαδικό επίπεδο, δεν υποχρεώνουν τους εργοδότες να αποδεχτούν τις συλλογικές συμβάσεις στην περίπτωση κατά την οποία δεν συμμετείχαν οι ίδιοι στις διαπραγματεύσεις.

Επομένως, κανένας απολύτως εργοδότης δεν συμμετείχε, καθότι ο νόμος του παρείχε τη δυνατότητα να απέχει. Πλέον, με δεδομένες τις εξαγγελίες της κυβέρνησης θα πάψει να ισχύει. Επομένως θα επανέλθουμε στην πρότερη κατάσταση, σύμφωνα με την οποία οι κλαδικές – συλλογικές συμβάσεις θα υποχρεώνουν όλους τους εργοδότες να τις εφαρμόσουν. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να μειωθεί ο αριθμός των επιχειρησιακών και ατομικών συμβάσεων, δεδομένου ότι κάθε επιχείρηση θα δεσμεύεται από την κλαδική σύμβαση.

Αναφορικά με την Εθνική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, θα πρέπει να αναφέρουμε ότι έληγε στο τέλος Μαρτίου. Ωστόσο δόθηκε παράταση από το υπουργείο Εργασίας έως το καλοκαίρι, διάρκειας τριών μηνών, έτσι ώστε να μπορέσουν να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή νέας».

– Το επίδομα γάμου ισχύει; Ποια επιδόματα διατηρούνται έως και αυτή τη στιγμή;
«Ισχύει κανονικά. Και είναι το μόνο επίδομα, το οποίοι συνεχίζει να ισχύει έως και σήμερα στον ιδιωτικό τομέα. Με βάση τα μέχρι στιγμής στοιχεία, αναμένουμε δύο νομοσχέδια από την κυβέρνηση. Το πρώτο θα αφορά στα μισθολογικά ζητήματα και στην αύξηση του κατώτατου μισθού και το δεύτερο θα περιλαμβάνει τα υπόλοιπα εργασιακά ζητήματα. Υπάρχει μάλιστα μία πρόβλεψη, να επανέλθουν ορισμένα επιδόματα, τα οποία είχαν περικοπεί στον ιδιωτικό τομέα. Στην πραγματικότητα, για να αγγίξει ο μισθός τα 751 ευρώ, θα γίνει επαναφορά κάποιων επιδομάτων, τα οποία βρίσκονταν εν ισχύ κατά το παρελθόν».

– Τι συμβαίνει με όσους εργάζονται Κυριακή, νύχτα ή υπερωριακά;
«Η Κυριακή αυτή τη στιγμή δεν καταβάλλεται επιπλέον από τους εργοδότες. Όπως έχει ήδη προαναγγείλει η κυβέρνηση όμως, θα επανέλθει η διάταξη που ορίζει ότι η Κυριακή δεν είναι εργάσιμη και θα πληρώνεται και πάλι ως υπερωριακή απασχόληση όπως συνέβαινε και παλαιότερα. Στην πράξη όμως όσοι εργαζόμενοι είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη, διεκδικώντας την πληρωμή της κυριακάτικης υπερωριακής απασχόλησης, δικαιώθηκαν».

– Στη συνέχεια, οι εργατολόγοι Χρήστος Βουρλιώτης και Δημήτρης Περπατάρης μας βοηθούν να κατανοήσουμε τι ακριβώς συμβαίνει με τις αποζημιώσεις που πρέπει να λάβει ένας εργαζόμενος σε περίπτωση απόλυσης.
«Επιπλέον, παρέχουν διευκρινίσεις σε ό,τι αφορά τους εργαζόμενους με μπλοκάκι και εξηγούν τι ακριβώς συμβαίνει όταν αυτό υποκρύπτει σχέση εξαρτημένης εργασίας με έναν και μόνο εργοδότη, καθώς και με την επαναφορά του κατώτατου μισθού στα επίπεδα που ίσχυε έως και το 2012».

– Αν απολυθώ ποια είναι η αποζημίωση που δικαιούμαι και πώς υπολογίζεται;
«Σε περίπτωση απόλυσης μισθωτού, το ύψος της αποζημίωσης λόγω απόλυσης συναρτάται από τη διάρκεια απασχόλησης του εργαζόμενου στον ίδιο εργοδότη και το ύψος του τελευταίου μισθού με σύστημα πλήρους απασχόλησης. Στην περίπτωση που ο εργοδότης προειδοποιήσει ότι η απόλυση θα λάβει χώρα μετά την πάροδο ορισμένου χρόνου (σήμερα το διάστημα αυτό ανέρχεται από 1 έως και 4 μήνες αναλόγως του χρόνου απασχόλησης του μισθωτού στην ίδια επιχείρηση), το ύψος της αποζημίωσης ισούται με το ήμισυ της αποζημίωσης που καταβάλλεται στην περίπτωση που ο εργοδότης καταγγέλλει τη σύμβαση εργασίας χωρίς προειδοποίηση».

Αναλυτικά η αποζημίωση που δικαιούστε σε περίπτωση απόλυσης:

Διευκρινίζεται ότι αποζημίωση απόλυσης άνω των 12 μηνιαίων μισθών δικαιούνται μόνο όσοι μισθωτοί είχαν συμπληρώσει κατά την 12/11/2012 προϋπηρεσία άνω των 17 ετών στον ίδιο εργοδότη και η προϋπηρεσία αυτή δεν αυξάνεται ακόμη και αν ο μισθωτός συνεχίζει να εργάζεται έως και σήμερα με παράλληλο πλαφόν κατά τον υπολογισµό της αποζηµίωσης απόλυσης το οκταπλάσιο του ηµεροµισθίου του ανειδίκευτου εργάτη πολλαπλασιαζόµενο επί τον αριθµό 30 και για το 2ο δωδεκάμηνο τις 2.000 ευρώ.

– Στην περίπτωση που εργάζομαι με μπλοκάκι -με μορφή εξαρτημένης εργασίας- τι δικαιώματα έχω; (δώρα, υπερωριακή απασχόληση, επιδόματα, ρεπό)
«Η μορφή απασχόλησης με “μπλοκάκι” συνιστά σύμβαση ανεξαρτήτων υπηρεσιών, συμβάσεις που δεν καλύπτονται από την εργατική νομοθεσία, η οποία κατ’ επέκταση προϋποθέτει σύμβαση εξαρτημένης εργασίας. Στις περιπτώσεις όμως εκείνες που το “μπλοκάκι” υποκρύπτει σύμβαση εξαρτημένης εργασίας, ιδιαίτερα όταν ο εργαζόμενος παρέχει έναντι αμοιβής τις υπηρεσίες του, υπαγόμενος στον έλεγχο και στην εποπτεία του εργοδότη και συμμορφούμενος με τις εντολές και οδηγίες αυτού, ιδιαίτερα στο ζήτημα του τρόπου και χρόνου παροχής των υπηρεσιών του κατά τρόπο δεσμευτικό (πραγματική εξάρτηση), η εργατική νομοθεσία βρίσκει καθ’ όλα έρεισμα.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι εφόσον συντρέχει η τελευταία περίπτωση εφαρμόζονται στο ακέραιο οι προστατευτικές διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας περί κατώτατων μισθών και ημερομισθίων, η υποχρεωτική καταβολή επιδομάτων εορτών (δώρων) και αδείας, τα χρονικά όρια εργασίας αλλά και η ελάχιστη ανάπαυση του μισθωτού κ.ο.κ. Σύμφωνα με την εργατική νομοθεσία, εφόσον παρέχεται αυτοπροσώπως εργασία με σύμβαση «ανεξάρτητων εργασιών» σε έναν και μοναδικό εργοδότη για εννέα συνεχείς μήνες, αποδεικνύεται ότι ο εργαζόμενος δεσμεύεται με σχέση εξαρτημένης εργασίας. Πάντοτε όμως, ο ορθός νομικός χαρακτηρισμός της σύμβασης επαφίεται στα Πολιτικά Δικαστήρια τα οποία μετά από εκτίμηση όλων των συγκεκριμένων περιστάσεων και στοιχείων, χαρακτηρίζουν ορθά το συμβατικό δεσμό των μερών».

– Τι αναμένουμε αυτή τη στιγμή σε ό,τι αφορά στον κατώτατο μισθό; Πόσο και πότε θα αυξηθεί;
«Ο κατώτατος νομοθετημένος μισθός αναμένεται να αυξηθεί τους προσεχείς μήνες μέσω δύο νομοσχεδίων που έρχονται προς ψήφιση τα τέλη Μαρτίου και θα τύχουν εφαρμογής από τον Οκτώβριο 2015. Ειδικότερα, η κυβέρνηση επιχειρεί μέσω των δύο νομοσχεδίων να αποκαταστήσει το νομικό πλαίσιο που διέπει τις συλλογικές συμβάσεις και να αποκαταστήσει τον κατώτατο μισθό στα 751 ευρώ, αποδοχές που δεν θα διαφοροποιούνται αναλόγως της ηλικίας του εργαζομένου. Ωστόσο, η αναπροσαρμογή των μηνιαίων μισθών θα λάβει χώρα σταδιακά και συγκεκριμένα τον ερχόμενο Οκτώβριο θα αυξηθεί ο κατώτατος μισθός από τα 586 ευρώ στα 654 ευρώ, ενώ η δεύτερη δόση της αύξησης θα χορηγηθεί κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016».