του Μιχαήλ Παπαγεωργίου
Δικηγόρου , LLM στο Συνταγματικό, Διοικητικό και Φορολογικό Δίκαιο
Με αφορμή τις όποιες νύξεις περί δημοψηφίσματος ή και διαψεύσεις προς αυτό είναι κρίσιμο να συνειδητοποιήσουμε πώς λειτουργεί το δημοψήφισμα ως θεσμική διαδικασία στην χώρα μας με βάση το ισχύον Σύνταγμα και το άρθρο 44 παρ. 2. Το δημοψήφισμα λοιπόν, προκηρύσσεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας ύστερα από πρόταση της απόλυτης πλειοψηφίας των βουλευτών για εθνικά θέματα και των 3/5 των βουλευτών για σπουδαία κοινωνικά θέματα . Στη τελευταία δυνατότητα ο Συνταγματικός νομοθέτης, προβάλλει μία εξαίρεση επί των σπουδαίων κοινωνικών θεμάτων . Αυτή δεν είναι άλλη από τα θέματα που άπτονται της δημοσιονομικής πολιτικής της χώρας. Αυτά τα ζητήματα εξαιρούνται δημοψηφίσματος επειδή…παραμένουν στον στενό πυρήνα της αποφασιστικής αρμοδιότητας και έκφρασης της εκάστοτε κυβέρνησης , η οποία και παίρνει την πολιτική και οικονομική ευθύνη απέναντι στους πολίτες.
Συνεπώς, πιθανή νέα συμφωνία με δημοσιονομικές προεκτάσεις, από τον θεμελιώδη νόμο του κράτους σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να τεθεί προς έγκριση από τον λαό, τουλάχιστον με την μορφή δημοψηφίσματος. Εξ άλλου, για να καταστεί εφικτό να αποφευχθεί αυτό το πασιφανές εμπόδιο, παραμονεύει ο κίνδυνος το ερώτημα/δίλημμα που ενδεχομένως να τεθεί στον Ελληνικό λαό, να έχει ευθέως παραπλανητικό ή το….λιγότερο καθοδηγούμενο χαρακτήρα ως προς την απάντηση. Γεγονός βαθύτητα αντιδημοκρατικό και τυχοδιωκτικό αν συνυπολογίσουμε ότι ο Ελληνικός λαός βρίσκεται αντικειμενικά σε σύγχυση.
Πιο συγκεκριμένα , αν μπορούμε να δεχθούμε την ύπαρξη μίας «κοινής γνώμης» ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας παρατηρούμε τα εξής : Eπιθυμία για συμπόρευση ως προς το θεσμικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ενιαίας Νομισματικής Πολιτικής αλλά και…σαφής άρνηση νέων μέτρων λιτότητας, που…αποτελούν ωστόσο για την παραπάνω ενιαία Οικονομική πολιτική δεδομένα. αναγκαία και θεμιτά!!!
Είναι ξεκάθαρο, νομικά και πολιτικά ,πως πριν δύο μήνες οι Έλληνες πολίτες ψήφισαν νέα κυβέρνηση, για να διαφοροποιηθεί για την μέχρι τώρα εφαρμοζόμενη πολιτική. Μπορεί να ακούγεται ωραίο το « η τελική ευθύνη και απόφαση ανήκει στο σοφό Ελληνικό λαό» αλλά μήπως με αυτόν τον τρόπο πετιέται η μπάλα-απόφαση στην κερκίδα και ζητείται από το φίλαθλο-πολίτη να βάλει τον γκολ, με μόνο στόχο να μη χρεωθεί την αποτυχία ή ενδεχόμενο διαμελισμό της η ομάδα- κόμμα…;
Το δημοψήφισμα ως θεσμός στις σύγχρονες δημοκρατίες πράγματι είναι μορφή έκφρασης της άμεσης βούλησης του λαού για κρίσιμα εθνικά και κοινωνικά ζητήματα και ως ύψιστη έκφραση συμμετοχικής δημοκρατίας έχει μεγάλη εφαρμογή σε ανεπτυγμένες και ισχυρές χώρες όπως η Ελβετία. Δεν αποτελεί ωστόσο δεκανίκι κομματικών τακτικών αλλά κατά κανόνα πρωτοβουλία συγκεκριμένου αριθμού πολιτών που με υπογραφές οι ίδιοι μπορούν να προκαλέσουν δημοψήφισμα…
Στην Ελλάδα το δημοψήφισμα κατοχυρώθηκε για πρώτη φορά στο Σύνταγμα της Β’ Ελληνικής Αβασίλευτης Δημοκρατίας του 1927 και στη σημερινή του μορφή υφίσταται από το Σύνταγμα του 1974 μετά και την αναθεώρηση του 1986. Γενικότερα Δημοψηφίσματα στην Ελλάδα μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί τα εξής : Tον Νοέμβριο του 1920 για την επιστροφή του Βασιλιά Κωνσταντίνου μετά την σύγκρουση του εθνικού διχασμού, τον Απρίλιο του 1924 μετά την Μικρασιατική καταστροφή για την εγκαθίδρυση Αβασίλευτης Ελληνικής Δημοκρατίας για Αρχηγό του κράτους δηλαδή Πρόεδρο εκλεγμένο και όχι Βασιλιά, τον Νοέμβριο του 1935 για την επαναφορά στο πολίτευμα της Βασιλευόμενης Κοινοβουλευτικής Δημοκρατίας, τον Σεπτέμβριο του 1946 για την επιστροφή του Βασιλιά Γεώργιου του Β’ μετά την λήξη του Β’ Παγκοσμίου πολέμου. Είναι χαρακτηριστικό πως κατά την διάρκεια της Πραξικοπηματικής Δικτατορίας της Χούντας για την μεγαλύτερη….νομιμοποίηση των εξουσιαστών έγιναν σε 7 χρόνια 2 δημοψηφίσματα, ένα το 1968 για την επικύρωση του δικτατορικού καθεστώτος με την….συντριπτική (νόθα) αποδοχή από τον Ελληνικό λαό και τον Ιούλιο του 1973 για την μετατροπή του Πολιτεύματος σε Προεδρική Κοινοβουλευτική Δημοκρατία με πρόεδρο…τον ίδιο τον δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλο. Το τελευταίο δημοψήφισμα στη χώρα μας έγινε τον Δεκέμβριο του 1974 μετά την αποκατάσταση του Πολιτεύματος και την πτώση της Χούντας με το πολιτειακό και πάλι ερώτημα Προεδρευόμενης ή Βασιλευόμενης δημοκρατίας με την ετυμηγορία υπέρ της πρώτης με 69, 2%.
Με βάση όλα τα παραπάνω , όπως και εύστοχα παρατηρήθηκε από καταξιωμένους επιστήμονες του χώρου πρόσφατα, η υπερεπίκλιση του δημοψηφίσματος δεν σημαίνει απαραίτητα «περισσότερη δημοκρατία». Η τάση των κομμάτων για « Δημοκρατισμό» δεν σημαίνει πάντα σεβασμό στη Δημοκρατία , καθώς αυτές οι δύο έννοιες έχουν τόση σχέση μεταξύ τους όσο ο Λαϊκισμός με την Λαϊκή κυριαρχία…
